Inheemse leiders en activisten worden vervolgd en geïntimideerd

Bolsonaro beloofde samenwerking met inheemse bevolking, nu intimideert hij ze

Alan Santos/PR (CC BY 2.0)

Onlangs beloofde de Braziliaanse president Jair Bolsonaro op de Climate Leaders Summit plechtig om samen te werken met de inheemse bevolking om het Amazonewoud te beschermen. Nu wordt zijn regering ervan beschuldigd inheemse politici en activisten te intimideren. Mensenrechtenorganisaties zijn verontwaardigd.

Minstens twee prominente leiders van Braziliaanse inheemse volkeren werden onlangs door de politie opgeroepen voor ondervraging wegens het bekritiseren van de overheid. Mensenrechtenorganisaties, politici, bekendheden en academici hebben hun bezorgdheid geuit over machtsmisbruik door president Jair Bolsonaro en het ondermijnen van de vrijheid van meningsuiting.

Sônia Guajajara is het hoofd van APIB, de koepelorganisatie van belangengroepen voor de oorspronkelijke bewoners. Het maakt haar tot een van de belangrijkste inheemse activisten van het land. Op 26 april moest zij voor de federale politie verschijnen om te getuigen in een onderzoek wegens vermeende “laster” tegen de regering van Bolsonaro.

Overheidsagentschap voor Inheemse Zaken

‘De vervolging door deze regering is onaanvaardbaar en absurd. Ze zullen ons niet het zwijgen opleggen’, reageerde Guajajara op Twitter. Ze voegde eraan toe dat het onderzoek te maken had met de webserie Maracá, een online documentaire die APIB vorig jaar publiceerde. Daarin wordt sterke kritiek geuit op het regeringsbeleid tegenover inheemse bewoners. Vooral Bolsonaro’s fel bekritiseerde aanpak van de coronapandemie wordt op de korrel genomen.

‘De vervolging door deze regering is onaanvaardbaar en absurd. Ze zullen ons niet het zwijgen opleggen’

Die klachten werden ook neergelegd bij het Braziliaanse Hooggerechtshof, dat zich uitsprak ten voordele van de inheemse groepen. De rechtbank oordeelde dat de federale overheid maatregelen moest nemen om de verspreiding van COVID-19 onder de inheemse gemeenschappen in te dijken.

Het politieonderzoek naar Guajajara, dat gewag maakt van “een campagne van laster en smaad”, werd bevolen door Funai, het Braziliaanse agentschap voor Inheemse Zaken. Funai-voorzitter Marcelo Augusto Xavier zei dat de webdocu van APIB ‘onjuiste en tendentieuze informatie verspreidde, waarbij de regering ervan wordt beschuldigd de inheemse volkeren in de steek te hebben gelaten’ gedurende de pandemie. Dat zei de overheidsfunctionaris tegen het nieuwsmedium G1.

Via e-mail laat het agentschap weten dat het geen commentaar geeft op lopende onderzoeken, maar benadrukt ‘dat het zich strikt moet houden aan de principes van legaliteit, onpersoonlijkheid en moraliteit, wat niet strookt met een vermeend ongeoorloofd standpunt, aangezien ons doel is om het algemeen belang te verdedigen.’ Funai voegde eraan toe dat ‘alle burgers, inheems en niet-inheems, onderworpen zijn aan de Braziliaanse wet.’

Escalatie van milieumisdaden

Guajajara, die in 2018 ook vicepresidentskandidaat was, is een uitgesproken stem tegen het beleid van de regering van Bolsonaro tegenover inheemse volkeren, de toenemende ontbossing in de Amazone en de escalatie van mensenrechtenschendingen in het land.

Sinds Bolsonaro in 2019 aan de macht kwam, nam de ontbossing met bijna 50 procent toe in twee jaar tijd.

Sinds Bolsonaro in 2019 aan de macht kwam, nam de ontbossing met bijna 50 procent toe in twee jaar tijd. Daarmee bereikte het zijn hoogste punt sinds 2008. Volgens de katholieke organisatie Indigenous Missionary Council (CIMI) nam het binnendringen van inheemse gebieden met 135 procent toe. Minstens 18 mensen werden vorig jaar vermoord in conflicten om grond.

Sinds november 2019 zijn vijf inheemse leiders vermoord in gebieden die worden gecontroleerd door machtige landeigenaren en de houtkapsector.

Ondanks het feit dat de situatie verergerde, zakten het aantal boetes dat in het Amazonebekken werd uitgedeeld voor milieumisdaden met 42 procent. Bovendien zette de federale overheid het mes in het budget voor de bestrijding van milieumisdaad, dat met 27,4 procent daalde. Dat alles staat te lezen in een rapport van het ngo-consortium Observatório do Clima.

APIB heeft een verzoekschrift ingediend bij een federale rechtbank om het politioneel onderzoek tegen Guajajara stop te zetten.

Tweede zaak in een week tijd

Op 2 mei zei Almir Naramayoga Suruí, stamhoofd van het Suruí-volk in de noordelijke staat Rondônia, dat hij in de gaten werd gehouden en ondervraagd werd door de federale politie. Alweer werd het onderzoek in gang gezet door een klacht van Funai over een vermeende “smaadcampagne” tegen de regering-Bolsonaro. In de zaak worden leden van de Metareilá-vereniging van de Suruí-inheemse bevolking, vertegenwoordigd door Almir Suruí, beschuldigd van laster.

‘De intimidatie zal onze stemmen niet doen verstommen.’

Op zijn Twitterprofiel postte het stamhoofd een foto van zichzelf met Sônia Guajajara met als bijschrift: ‘De intimidatie zal onze stemmen niet doen verstommen.’ Almir Suruí is ook een van de belangrijkste activisten van Brazilië. In 2013 kreeg hij van de Verenigde Naties de titel van Forest Hero, voor zijn werk op vlak van behoud van inheemse gebieden.

Afgelopen januari heeft hij samen met Raoni Metuktire, het stamhoofd van het Kayapó-volk, een verzoekschrift ingediend bij het Internationaal Strafhof (ICC) om Bolsonaro te onderzoeken wegens misdaden tegen de menselijkheid. Ze beschuldigden hem onder meer van ongeziene milieuschade, moorden en vervolging.

Machtsmisbruik

Human Rights Watch zei in een verklaring dat het ‘erg bezorgd’ is over het onderzoek naar Sonia Guajajara en APIB. De mensenrechtenorganisatie voegde eraan toe: ‘Elke poging van de regering van Bolsonaro om het rechtssysteem te gebruiken als vergelding voor pogingen om de rechten van inheemse volkeren te beschermen, zou een flagrant machtsmisbruik zijn.’

De voorbije maanden werden de vergeldingsacties tegen critici van Bolsonaro opgedreven.

De NGO Amazon Watch heeft de regering-Bolsonaro ook terechtgewezen voor haar ‘aanhoudende aanvallen’ op inheemse volkeren en voor de vernietiging van het Amazonewoud. ‘Funai was bedoeld om inheemse mensen te beschermen, niet om inheemse leiders te vervolgen die eisen dat hun regering hun verplichtingen nakomt om haar mensen te beschermen tijdens een pandemie’, reageerde programmadirecteur Ana Paula Vargas.

APIB zei in een persbericht dat de acties van de regering ‘dienen om inheemse volkeren te intimideren in een duidelijke poging om onze vrijheid van meningsuiting in te perken, wat het belangrijkste instrument is om schendingen van de mensenrechten aan de kaak te stellen.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
De voorbije maanden werden de vergeldingsacties tegen critici van Bolsonaro opgedreven. De bekendste Youtuber van Brazilië, Felipe Neto, die Bolsonaro beschuldigde van ‘genocide’ - vanwege diens aanpak van de pandemie, waaraan al meer dan 400.000 Brazilianen gestorven zijn - wordt ook onderzocht voor laster onder een nationale veiligheidswet die stamt uit het tijdperk van het militaire dictatoriale regime (1964-1985).

In het kader van die wet heeft de federale politie 84 onderzoeken uitgevoerd tijdens de eerste twee jaar van Bolsonaro’s ambtstermijn, stelt de krant O Globo. Het jaarlijkse gemiddelde voor hij aantrad was 11.

In maart heeft de Braziliaanse politie voormalige minister Ciro Gomes onderzocht omdat hij Bolsonaro ‘een dief’ had genoemd. De socioloog Tiago Costa Rodrigues moest zich verantwoorden omdat hij de president een leugenaar had genoemd.

Onlangs berichtte een lokale krant dat Bolsonarocriticus Rodrigo Grassi Cademartori, beter bekend als Rodrigo Pilha, een onmenselijke behandeling en foltering moest ondergaan in de gevangenis. Pilha werd in maart van dit jaar vastgehouden omdat hij tijdens een demonstratie in de hoofdstad Brasília protesteerde met een spandoek met de tekst ‘Bolsonaro massamoordenaar’.

De communicatiedienst van de Braziliaanse regering reageerde niet op verzoeken om commentaar.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Mongabay. 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.