Weer terdoodveroordelingen in massaproces, mensenrechtenorganisaties slaan opnieuw alarm

Doodstraf als politiek wapen in Egypte

CC Pintandpoppy BY-NC-ND 2.0)

 

Update 11 september 2018:

Op zaterdag 8 september werden opnieuw 75 mensen ter dood veroordeeld in Egypte. Daarnaast kregen 45 anderen levenslang. Dat gebeurde in een massaproces waarin meer dan 700 deelnemers aan de sit-in tegen de afzetting van Mohamed Morsi in 2013, terechtstonden. Onder de veroordeelden heel wat belangrijke leiders van de Moslimbroeders.

Naast de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, heeft ook Amnesty International het vonnis heel scherp veroordeeld. Amnesty vraagt een nieuw proces waarbij de rechten van de verdediging worden gerespecteerd en waarin de doodstraf niet opgelegd wordt.

Sinds 2014 is er, onder het argument van de strijd tegen het terrorisme, een record aantal mensen ter dood veroordeeld. Egyptische mensenrechtenorganisaties hebben op 2 januari campagne gevoerd tegen het hoge aantal executies in Egypte. Eind vorig jaar werd er in Egypte een record aantal veroordeelden geëxecuteerd, naar aanleiding daarvan, verscheen begin dit jaar onderstaand stuk. 

***

Op dinsdag 26 december werden er in Egypte 15 mensen geëxecuteerd. Op dinsdag 2 januari werden vier veroordeelden geëxecuteerd en op dinsdag 9 januari werden er nog eens drie veroordeelden opgehangen. Een record in de moderne geschiedenis van Egypte. De families werden niet op de hoogte gebracht van de uitvoering van de doodstraf. Ze konden geen afscheid nemen van hun geliefden zoals de Egyptische wet het voorziet. Ze werden later geïnformeerd dat ze de lichamen van hun familieleden konden komen ophalen.

‘We hebben meer dan duizend terdoodveroordeelden in Egypte nu’, zegt advocate Doaa Mostafa Derwa die actief is binnen het ECRF, de Egyptische Commissie voor Rechten en Vrijheden. Het ECRF is één van de twaalf mensenrechtenorganisaties die op 2 januari een oproep gelanceerd hebben om de executies onmiddellijk stop te zetten.

‘Er zijn momenteel 25 mensen die alle juridische stappen hebben doorlopen en op wie de doodstraf op elk moment kan uitgevoerd worden’, zegt ze. Doaa Mostafa Derwa en haar collega’s zetten alles op alles om ervoor te zorgen dat deze 25 veroordeelden niet geëxecuteerd worden. ‘Terwijl we ijveren om de executies stop te zetten, werden er op 9 januari drie mensen opgehangen’, zegt ze.

Militaire rechtbanken

‘In zulke rechtbanken ontbreekt het aan de basisvoorwaarden voor een eerlijk proces’.

Van alle executies die op 26 december en 2 januari plaats hebben gevonden is er slechts één persoon die veroordeeld is in een strafrechtelijke zaak. ‘Het gaat om een man die heel zijn gezin heeft uitgemoord. Alle anderen werden veroordeeld in zaken gelieerd aan terrorisme. Het grootste probleem is dat de veroordeelden voor een militaire rechtbank moesten verschijnen’, zegt de advocate. ‘Want in zulke rechtbanken ontbreekt het aan de basisvoorwaarden voor een eerlijk proces’.

De vijftien mannen die op 26 december opgehangen werden, waren schuldig bevonden aan de aanslag op militairen in El-Arish in het noorden van Sinaï in 2015, waarbij negen militairen omkwamen. De tweede groep werd verantwoordelijk gesteld voor de bomaanslag in de buurt van het stadium Kafr Al-Sjeik op 15 april 2015, waarbij drie studenten van de militaire school omkwamen en twee anderen werden gewond.

‘Mensen die verschijnen voor militaire rechtbanken zien hun verdedigingsrechten systematisch geschonden. Gevangenen worden tijdens het verhoor gemarteld en er is geen manier om dit aan te klagen’, zegt Doaa Mostafa Derwa. ‘Ik heb dit als advocate meegemaakt. Toen ik zei dat de bekentenissen van mijn cliënt door marteling werden afgedwongen en vroeg om een onderzoek van de wetsdokter, schorste de rechter de zitting. Maar er kwam geen verder onderzoek en bij de volgende zitting was er al een uitspraak klaar’.

CC Alisdair Hickson (CC BY-SA 2.0)

In Londen kunnen demonstranten lachten met een Mickey-karikatuur van generaal Al-Sisi, in Egypte riskeren ze daarvoor celstraffen -of erger.

Willekeurige uitspraken

‘Voor 2011 waren er ook uitspraken voor de doodstraf, maar de uitvoering ervan was heel beperkt en het betrof vooral strafrechtelijke zaken, zoals doodslag of verkrachting. Na de komst van Abdelfattah Al-Sisi als president zien we dat de doodstraf op een willekeurige manier wordt uitgesproken’, zegt advocaat Halem Henish die ook actief is binnen de Egyptische Commissie voor Rechten en Vrijheden. ‘Het is al gebeurd dat een rechter in één keer 300 mensen tot de doodstraf heeft veroordeeld’, zegt hij.

‘Zelfs universiteiten vallen nu onder de militaire rechtspraak’

In 2014 heeft president Sisi een wet uitgevaardigd die de bevoegdheid van de militaire rechtbanken fors heeft uitgebreid. Alle belangrijke openbare instellingen werden onder de militaire rechtspraak ondergebracht. ‘Zelfs universiteiten vallen nu onder de militaire rechtspraak’, zegt Halem Henish. ‘Zo zijn er honderden studenten voor een militaire rechtbank verschenen wegens betogingen in de universiteiten’.

‘Wat de militaire rechtspraak kenmerkt is ook de snelheid waarmee uitspraken worden gemaakt. Zo kan een rechtszaak in twee maanden tijd afgehandeld worden. Bovendien worden de rechten van de verdachten helemaal niet gerespecteerd. In de zaak van Kafr al-Sjeik Stadium bijvoorbeeld, waren alle veroordeelden slachtoffer van gedwongen verdwijningen. Hun families wisten niet waar ze waren. Hun bekentenissen werden via marteling afgedwongen’.

‘Erger nog, nadat de verdachten schuldig werden bevonden en de doodstraf kregen, werden andere mensen opgepakt. Ze hebben bekend dat ze de aanslag op de bus hadden gepland en uitgevoerd. Normaal gezien zou het Openbare Ministerie de zaak opnieuw moeten openen maar dat is niet gebeurd’, zegt Halem Henish. ‘Komt daarbij dat het Afrikaans Hof voor Rechten van Mensen en Volkeren Egypte gevraagd heeft om de doodstraf niet uit te voeren omdat het Hof zelf met het dossier bezig was. Maar ook dat werd genegeerd’.

Wraak

Wat ook opvalt, is dat de uitvoering van de doodstraf samenvalt met een verhoogd aantal terroristische aanslagen in Egypte. En dat is geen toeval, menen mensenrechtenorganisaties.

‘De executie van de vier veroordeelden in de zaak van Kafr Al-Sjeik kwam er na een moordpoging op de minister van Binnenlandse Zaken en de minister van justitie in El-Arish in het noorden van de Sinaï’, zegt Halem Henish.

‘De doodstraf kan nooit werken als afschrikkingsmiddel’

‘De staat maakt gebruik van de sfeer van woede en angst na elke terroristische aanslag om mensen te executeren en om aan de publieke opinie te tonen dat ze strijd voert tegen terrorisme’, zegt advocate Doaa Mostafa Derwa. ‘Maar de doodstraf kan nooit werken als afschrikkingsmiddel’, zegt Halem Henish.

‘De band tussen de gepleegde terroristische aanslagen en de uitvoering van de doodsvonnissen die uitgesproken zijn in totaal andere dossiers, geeft de indruk dat het hier om wraak gaat eerder dan om de uitvoering van de rechtspraak of om de strijd tegen terrorisme’, zegt Halem Henish.

‘Uiteindelijk is de hoofdopdracht van het juridische systeem het verwezenlijken van gerechtigheid en niet de strijd tegen terrorisme. De staat mag terrorisme bestrijden, dat is haar bevoegdheid. Maar burgers zouden niet voor militaire rechtbanken moeten verschijnen. Toch is dat wat er bij ons in Egypte gebeurt’.

Voor mensenrechtenactivisten in Egypte staat het buiten kijf dat de doodstraf gebruikt wordt om politieke redenen. Het is een middel om mensen het zwijgen op te leggen. ‘De Murshid, de hoge leider van de Moslimbroeders bijvoorbeeld, is drie keer tot de doodstraf veroordeeld’, zegt advocaat Halim Henish.

Meer executies

Activisten willen dat de uitvoering van de doodstraf onmiddellijk wordt stopgezet, ongeacht of de doodsvonnissen nu door burgerlijke of door militaire rechtbanken worden uitgesproken, ongeacht of het zaken van terrorisme betreft of gewone strafrechtelijke zaken. ‘In feite hebben we geen zicht op het precieze aantal doodsvonnissen in Egypte omdat mensenrechtenorganisaties vooral de politieke zaken opvolgen’, zegt Halem Henish.

Voor mensenrechtenactivisten in Egypte staat het buiten kijf dat de doodstraf gebruikt wordt om politieke redenen

‘Het huidige regime heeft alle onderdelen van de staat betrokken in de strijd tegen terrorisme. Rechters vellen uitspraken op basis van het voorkomen van beschuldigden. Er zijn nu zelfs advocaten die, door het feit dat ze veel politieke zaken hebben verdedigd, van terrorisme worden beschuldigd’.

Ook internationale mensenrechtenorganisaties hebben de Egyptische autoriteiten opgeroepen om de executies stop te zetten. Human Rights Watch had het in een persmededeling over ‘massa executies’ en ‘onrechtvaardige militaire processen’. De VN-Commissie voor Mensenrechten zei in een mededeling diep geschokt te zijn over de executies in Egypte.

Voor de rest hebben de executies niet echt aandacht gekregen in de internationale media. Halem Henish verwacht dat er nog executies zullen volgen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.