Hoofd Amerikaanse handelsraad beschuldigt Duitsland van manipuleren koers euro

Recent berichtte de Financial Times dat Peter Navarro, hoofd van de nationale handelsraad van de Verenigde Staten, Duitsland verwijt de koers van de euro zodanig te manipuleren dat het zijn handelsoverschot kan behouden. De beschuldiging past binnen de protectionistische handelsvisie van president Trump.

killerturnip (CC BY-NC-ND)

 

Het protectionistische handelsbeleid dat Trump in zijn verkiezingscampagne had aangekondigd, komt in de eerste maand van zijn presidentschap ook daadwerkelijk tot uiting. Nadat Trump zelf al had gezegd dat China en Japan de wisselkoersen manipuleerden om hun export te stimuleren, maakte Peter Navarro, hoofd van de nationale handelsraad van de Verenigde Staten, Duitsland enkele weken geleden hetzelfde verwijt.

De Duitse bondskanselier Merkel reageerde op de beschuldiging door te zeggen dat niet de lidstaten maar de ECB het monetair beleid binnen de eurozone bepaalt. De voorzitter van de ECB, Mario Draghi, ontkent dan weer dat de ECB bewust de wisselkoersen manipuleert om de competitiviteit van de Europese exportbedrijven te verbeteren. Maar waarover gaat het precies en zit er een grond van waarheid in de claim van Navarro?

Duits handelsoverschot doorn in het oog van de Verenigde Staten

Duitsland heeft al geruime tijd een groot overschot op zijn handelsbalans, zowel met de Europese landen als met de Verenigde staten. Concreet betekent dit dat er veel meer Duitse goederen worden geëxporteerd naar de Verenigde Staten dan omgekeerd.

Een implicatie hiervan is natuurlijk dat een groot deel van de Amerikaanse consumenten liever Duitse dan Amerikaanse goederen koopt, waardoor de Amerikaanse producenten heel wat inkomsten mislopen. Dit zou niet problematisch zijn voor de Amerikaanse economie indien de Duitse consumenten op hun beurt ook voldoende Amerikaanse goederen zouden kopen. Dit is evenwel kennelijk niet het geval.

In de context van de internationale handel hangt veel af van de heersende wisselkoersen. Hoe meer euro’s je met één dollar kan kopen, hoe voordeliger het is om als Amerikaans consument Duitse producten (die moeten worden aangekocht met euro’s) te kopen. Met andere woorden, hoe lager de koers van de euro, hoe goedkoper Europese goederen worden voor Amerikaanse consumenten en hoe meer opbrengsten Europese exporteurs kunnen genereren.

Een land is in niet geringe mate in staat om de koers van zijn munt zelf te bepalen.

Er zijn verschillende manieren voor de centrale bank van een land om de koers van de nationale munt te beïnvloeden. Het is bijvoorbeeld zo dat hoe minder geld er van een specifieke munt in omloop is, hoe hoger de prijs (of koers) van de betreffende munt zal zijn. Omgekeerd geldt: hoe groter de geldvoorraad, hoe lager de koers van de betreffende munt.

Indien dus bijvoorbeeld in de eurozone de hoeveelheid geld vermeerderd wordt, daalt de waarde van de euro ten opzichte van de dollar, met als gevolg dat Amerikaanse consumenten Europese goederen verkiezen boven Amerikaanse goederen.

Aangezien de centrale bank van een land op verschillende manieren de voorraad geld kan beïnvloeden, bijvoorbeeld door het afdrukken van nieuwe bankbiljetten, is (de centrale bank van) een land dus in niet geringe mate in staat om de koers van zijn munt zelf te bepalen. Wanneer een land deze tactiek bewust toepast, spreekt men van een devaluatie van de nationale munt.

Weinig begrip bij Amerikaanse economen

Navarro verwijt Duitsland dus de waarde van de euro kunstmatig laag te houden om de competitiviteit van de Duitse exportbedrijven te stimuleren, ten nadele van de Amerikaanse economie. De uitspraken van Navarro lokten heel wat reacties uit, ook onder economen. De denktank Bruegel verzamelde de reacties van onder meer Paul Krugman, Jeromin Zettelmeyer, Frances Coppola en Laurence Kotlikoff om na te gaan in welke mate de beweringen van de Trump-administratie gefundeerd zijn.

Alle genoemde economen zijn het er over eens dat indien Duitsland uit de eurozone zou stappen en de Duitse mark opnieuw zijn intrede zou doen, deze veel hoger gewaardeerd zou zijn dan de euro. In die zin heeft Navarro het volgens hen bij het rechte eind wanneer hij zegt dat Duitsland profiteert van een ondergewaardeerde munteenheid.

Duitsland is niet in het project van de Europese muntunie gestapt met de intentie om de voordelen van een ondergewaardeerde munt uit te buiten.

De bewering dat Duitsland bewust de koers van de euro laag houdt, wordt door de economen dan weer afgedaan als onzin. Ten eerste beslissen individuele lidstaten, zoals ook Merkel aangaf, niet over het monetair beleid van de eurozone. Deze bevoegdheid ligt bij de Europese Centrale Bank. Ten tweede, zo stelt Zettelmeyer, is Duitsland niet in het project van de Europese muntunie gestapt met de intentie om de voordelen van een ondergewaardeerde munt uit te buiten.

Bovendien, zo stelt Kotlikoff, heeft de Federal Reserve in het afgelopen decennium verhoudingsgewijs veel meer geld geprint dan de ECB. Coppola voegt hieraan toe dat het geen zin heeft om enkel te focussen op de handelsbalans tussen de Verenigde Staten en individuele lidstaten.

Indien Duitsland effectief geen deel meer zou uitmaken van de eurozone, zou het handelsoverschot van Duitsland wel kunnen worden teruggebracht, maar zou de euro verder depreciëren ten opzichte van de dollar waardoor de resterende lidstaten van de eurozone competitiever zouden worden in vergelijking met de Verenigde Staten.

Het is maar de vraag of de Amerikaanse economie dan beter af zou zijn. De handelsbalans tussen de Verenigde Staten en de landen van de Europese muntunie wordt dus beter bekeken op niveau van de eurozone in het algemeen en niet op niveau van de afzonderlijke lidstaten.

De koers van de euro en de dollar wordt natuurlijk niet enkel gedreven door de geldvoorraad maar ook en zelfs nog meer door de vraag naar de respectievelijke munteenheden. Kotlikoff benadrukt dat de algemene vraag naar dollars is gestegen omdat de Verenigde Staten zich sneller hebben hersteld van de financiële en economische crisis terwijl Europa met onder meer de Griekse schuldencrisis en de Brexit ernstige reputatieschade heeft geleden. Ook Krugman benadrukt dat de reden voor de lage koers van de euro voornamelijk te wijten is aan de verwachtingen van investeerders, voor wie Europa momenteel niet winstgevend genoeg is.

Protectionistisch handelsbeleid en verdeeldheid in Europa

MO* vroeg ook de mening van professor Ferdi De Ville, docent Europese Studies aan de Universiteit Gent en gespecialiseerd in onder meer het Europees handelsbeleid. ‘Inhoudelijk zijn de uitspraken van Navarro zeker niet nieuw’, aldus De Ville. ‘Ook onder president Obama was er al veel kritiek op het grote Duitse handelsoverschot. Duitsland verklaart zijn overschot steevast door een grote wereldwijde vraag naar hun superieure goederen. Anderzijds speelt ook de spaarzaamheid van de Duitse consumenten een belangrijke rol, aangezien die de import beperkt.’

‘De Verenigde Staten vinden echter dat de Duitsers hun handelsoverschot beleidsmatig in stand houden. Zo zou Duitsland de lonen kunnen doen stijgen, waardoor de Duitse bedrijven minder competitief worden. Duitsland krijgt bovendien ook het verwijt te weinig te investeren in bijvoorbeeld infrastructuur. Als Duitsland dit wel zou doen, zou ten minste een deel van deze investeringen naar buitenlandse ondernemers gaan, wat het Duitse handelsoverschot deels zou wegwerken.’

Toch moeten volgens De Ville een aantal belangrijke opmerkingen worden gemaakt, zeker wat betreft de specifieke beschuldiging dat Duitsland de koers van de euro kunstmatig laag zou houden. ‘De ECB heeft de voorbije jaren inderdaad een beleid gevoerd waarbij op grote schaal overheidspapier werd opgekocht. Het doel hiervan was een verlaging van de rente, waardoor de economie in de eurozone, en dan vooral in de Zuid-Europese lidstaten moest worden aangezwengeld. Dergelijk beleid heeft inderdaad ook als gevolg dat de koers van de euro daalt.’

Door Duitsland expliciet te beschuldigen van wisselkoersmanipulatie en van het uitbuiten van zijn handelspartners probeert Navarro verdeeldheid te creëren binnen de EU

‘Belangrijk is echter dat Duitsland, voornamelijk in de persoon van minister van Financiën Schäuble, deze aanpak al geruime tijd bekritiseert en er dus moeilijk kan worden van beschuldigd de ECB aan te zetten tot het kunstmatig laag houden van de koers van de euro. Het handelsoverschot van Duitsland was ook al zeer hoog voor de waarde van de euro begon te dalen onder impuls van het ECB-beleid en is dus zeker niet enkel het gevolg van een gunstige wisselkoers.’

De Ville ziet twee redenen waarom Trump en Navarro nu zo expliciet naar buiten treden met hun kritiek op Duitsland. ‘De uitspraken van Navarro sluiten natuurlijk aan bij de algemene protectionistische visie van Trump en bij zijn wens om het Amerikaans handelstekort weg te werken. Anderzijds is het echter opvallend dat de reeds bestaande kritiek nu veel scherper wordt verwoord.’

‘Het is natuurlijk geen geheim dat Trump geen voorstander is van de Europese Unie. Door Duitsland expliciet te beschuldigen van wisselkoersmanipulatie en van het uitbuiten van zijn handelspartners probeert Navarro verdeeldheid te creëren binnen de Europese Unie. Duitsland heeft immers niet enkel met de Verenigde Staten maar ook met veel landen binnen Europa een handelsoverschot. Veel van de ergernissen omtrent de competitiviteit en het economisch beleid van Duitsland worden dan ook gedeeld door de Europese lidstaten.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.