Afghaanse opium herwint terrein

In februari stelde het UNDCP in zuidelijk en oostelijk Afghanistan vast dat de opiumteelt opnieuw naar een relatief hoog niveau is geklommen. Het trok naar 208 dorpen in gebieden waar traditioneel veel papaver wordt verbouwd en stelde schattingen op van de totale productie. Verwacht wordt dat de totale oppervlakte papavervelden dit jaar het niveau van midden jaren ‘90 zal halen, tussen 45.000 en 65.000 hectaren. De verwachte oogst voor dit jaar bedraagt 1.900 tot 2.700 ton.

In topjaar 1999 werd nog 4.600 ton binnengehaald. Door de aanhoudende droogten én een strikt verbod van de Taliban viel de opiumteelt in Afghanistan echter sterk terug. Vorig jaar feliciteerde Kofi Annan, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN), de Taliban nog met die terugval, en ondanks bestaande scepsis over die handdruk bevestigden verschillende bronnen het verdwijnen van tienduizenden hectaren. De interim-premier van Afghanistan, Hamid Karzai, sloeg vanaf de installering van zijn regering begin dit jaar dezelfde weg in. Karzai vaardigde een verbod uit op de papaverteelt, maar het was al te laat. De papaver was al ingezaaid en vanaf volgende maand wordt in zuidelijk Afghanistan geoogst.

Maar zelfs een vernietiging van alle papavervelden of een allesverzengende droogte zou geen zoden aan de dijk brengen. Drugsvangsten in Iran en de Centraal-Aziatische buren tonen aan dat Afghanistan nog grote voorraden drugs in stock heeft, naar schatting genoeg om de internationale smokkelroutes nog zes jaar te bevoorraden. Bovendien heeft Afghanistan de capaciteit om ‘s werelds grootste heroïneproducent te worden, verklaart Herbert Okun van de International Narcotics Control Board (INCB). Het land heeft steun nodig van de internationale gemeenschap, en vooral van zijn buren.

De reden voor de stijging ligt voor de hand. Na tientallen jaren van oorlog is de Afghaanse economie totaal gedesintegreerd. Drugs zijn er de belangrijkste bron van inkomsten, zegt een rapport van het Amerikaanse Drug Enforcement Agency (DEA). Volgens het voedselprogramma van de VN is 84 procent van de Afghanen rechtstreeks afhankelijk van de papaverteelt. Experts wijzen op het belang van een omschakeling naar alternatieve gewassen, maar beseffen dat het niet makkelijk is de Afghaanse boeren te motiveren. De hongersnood is acuut, mensen graven naar eetbare wortels en eten bladeren. De voorspellingen over nieuwe droogten zijn talrijk, irrigatiefaciliteiten zijn er haast niet meer en de papaverteelt lijkt de laatste strohalm.

Bovendien heeft er volgens het DEA in de regio een marktverschuiving plaatsgevonden. Boeren vertelden de enquêteurs van het UNDCP dat lokale stromannen onweerstaanbare voorwaarden bieden. Vele Thaise trafikanten verlegden hun routes van de door droogten geteisterde Gouden Driehoek (Birma, Laos en Thailand) via Pakistan naar Afghanistan. Een kilogram Afghaanse heroïne, het afgewerkte product van papaver, kost er 1140 tot 2280 euro, terwijl in Bangkok 11.400 tot 13.600 euro wordt opgehoest. Het smokkelen wordt steeds beter georganiseerd en gewelddadiger afgeschermd.

Volgens Okun van de INCB is ook de vraag naar heroïne in buurlanden Iran en Pakistan toegenomen. Beide landen hebben torenhoge verslavingscijfers. Tien jaar geleden was in Pakistan nauwelijks sprake van heroïneverslavingen, nu zijn er naar schatting een miljoen verslaafden. De meeste Afghaanse heroïne blijft echter bestemd voor West-Europa, al vreest de DEA dat de smokkelaars zich steeds meer op de Amerikaanse markt richten.