Afrekeningen symptoom van falende misdaadbestrijding

Bij de schietpartij in Belite Brezi in het zuiden van Sofia raakten twee mannen, een vrouw en een zes maanden oude baby gewond. De twee mannen behoorden tot de Servische Zemun-clan, het misdaadsyndicaat achter de moord in maart 2003 op de Servische premier Zoran Djindjic.
Op dezelfde dag raakte de zakenman Manov Velev zwaargewond in een schietpartij. Velev, die belangen heeft in het toerisme, de bouwsector, het transport en de gokindustrie, heeft goede banden met de socialistische regeringspartij is een informele raadgever van president Georgi Parvanov.
In beide gevallen gaat het vermoedelijk om afrekeningen binnen het criminele milieu. In de voorbije drie jaar vonden in Bulgarije een honderdtal huurmoorden plaats, de laatste tijd steeds vaker op politici. Tot nu toe kwam geen enkele opdrachtgever of uitvoerder voor de rechter, zo stelde ook de Europese Unie eind juni vast in een rapport over de Bulgaarse aanpak van de georganiseerde misdaad.
De Bulgaarse overheid schat het aantal criminele organisaties in het land op 48. Ze houden zich vooral bezig met drugssmokkel, omdat Bulgarije een knooppunt is voor smokkelroutes tussen Azië en Europa. Volgens onderzoeksjournalist Milos Vasic, die een boek schreef over de moord op Zjindjic, is de Zemun-clan in Bulgarije niet op de vlucht voor het gerecht, maar om zijn aandeel in de drugshandel met Turkije te verdedigen.
Niet de drugshandel of wapenhandel, maar de witteboordcriminaliteit van zakenlui en politici zijn de grootste problemen voor de misdaadbestrijding in Bulgarije. Dat vindt althans Philip Gounev, die de georganiseerde misdaad bestudeert aan het Centrum voor de Studie van de Democratie in Sofia. Veel van de zogenaamde “zakenlui” maakten hun fortuin door in de jaren negentig in weerwil van het internationale embargo olie naar Joegoslavië te smokkelen. Nu gebruiken ze hun macht om invloed uit te oefenen op de politiek.
“Corrupte zakenlui verstoren de economische spelregels door ambtenaren om te kopen voor overheidsopdrachten, om belastingen te ontduiken of om ervoor te zorgen dat zij bevoordeeld worden bij privatiseringen of de toekenning van concessies”, zegt Gounev.
“Door de toetreding tot de Europese Unie zagen vele voormalige gangsterbazen zich genoodzaakt hun business te legaliseren”, zegt Gounev. Een voorbeeld is de firma Chimimport, het tweedegrootste bedrijf op de Bulgaarse beurs, dat eigendom is van voormalige afpersers in de havenstad Varna. Het feit dat veel voormalige criminelen nu invloedrijke zakenlui zijn geworden, maakt het moeilijker de banden tussen witteboordcriminelen en de onderwereld aan het licht te brengen.
In juni oogstte het Bulgaarse openbaar ministerie lof van de Europese Unie voor de aankondiging dat het een onderzoek voert naar de leiders van 15 misdaadsyndicaten. Maar de strijd tegen de misdaad kent ook tegenslagen. Rechters in Sofia hebben in de voorbije twee maanden vier zakenlui met een criminele achtergrond vrijgelaten om ze onder huisarrest te plaatsen of een medische behandeling te laten ondergaan.