Afrika wil traditionele verloskundigen beter opleiden

Volgens Thoraya Ahmed Obaid, de directeur van het VN-Bevolkingsfonds, moet
er moeite worden gedaan om het niveau van de traditionele verloskundigen op
te krikken zodat ze de vergelijking met geschoolde vroedvrouwen kunnen
doorstaan. De kwestie komt aan bod in een actieplan dat vrijdag werd
goedgekeurd door de Afrikaanse ministers van Volksgezondheid. Het plan geeft
aan dat er inspanningen geleverd moeten worden voor alle mogelijke
“dienstverleners” die zich bezighouden met seksuele gezondheid en
bevallingen.

De tekst betekent een breuk met het verleden. Geschoold personeel stond
altijd hoger aangeschreven dan traditionele verloskundigen. In februari 2005
verklaarde de Keniaanse minister van Volksgezondheid, Josephine Kibaru,
zelfs dat het inzetten van traditionele vroedvrouwen indruiste tegen alles
wat werd ondernomen om de Millenniumdoelstellingen te verwezenlijken. Eén
van de acht Millenniumdoelstellingen houdt in dat het aantal sterfgevallen
in het kraambed tegen 2015 met driekwart moet worden teruggedrongen.

Minister Kibaru neemt nu een ander standpunt in. “We kunnen onze kop niet in
het zand blijven steken”, zegt ze. “Er zijn nu eenmaal traditionele
verloskundigen in onze gemeenschappen. Laten we met hen samenwerken en hen
stimuleren zodat ze zwangere vrouwen in een vroeg genoeg stadium
doorverwijzen naar gezondheidscentra.”

In Kenia werd lange tijd gevreesd dat traditionele verloskundigen vrouwen
met bepaalde complicaties niet doorverwezen naar het ziekenhuis, met als
gevolg dat nogal wat aanstaande moeders overleden. De overheid probeerde dan
ook het aantal bevallingen met hulp van deze verloskundigen te laten dalen.
De Keniaanse autoriteiten willen deze vrouwen nu ook inzetten bij ander
taken, zoals verdeling van voorbehoedsmiddelen. Gepensioneerde, geschoolde
vroedvrouwen worden opnieuw ingeschakeld, zodat zwangere vrouwen vaker
kunnen bevallen in aanwezigheid van iemand die een opleiding genoot.

Tot spijt van wie het benijdt, zorgen traditionele verloskundigen in Kenia
nog steeds voor zo’n kwart van alle bevallingen, blijkt uit
overheidsstatistieken. Vele vrouwen voelen zich trouwens meer op hun gemak
wanneer er een traditionele vroedvrouw aanwezig is. “Traditionele
vroedvrouwen helpen maar één vrouw tegelijkertijd”, weet Eddie Mhlanga, een
professor verloskunde en gynaecologie aan de Universiteit van KwaZulu-Natal
in Zuid-Afrika. “Geschoolde verloskundigen in een ziekenhuis moeten
doorgaans een aantal patiënten tegelijk begeleiden.”

Lang niet overal is geschoold personeel beschikbaar. “We moeten de
traditionele verloskundigen bij de gezondheidszorg betrekken”, vindt
Mhlanga. “Zo kunnen we het effect van de ‘brain drain’ beperken, met name in
instellingen voor primaire gezondheidszorg.”

Heel wat Afrikaanse artsen en verpleegkundigen trekken naar rijkere landen,
waar ze meer kunnen verdienen en betere werkomstandigheden hebben. Die
beweging zet de gezondheidszorg in Afrika onder druk, zeker in landelijke
gebieden. Volgens een recent rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) heeft Afrika maar 3 procent van al het gezondheidspersoneel in de
wereld, terwijl ruim 24 procent van alle ziektegevallen zich daar voordoet.

Warren Naamara werkt voor de Verenigde Naties in Ghana en coördineert daar
de inspanningen tegen HIV en aids. “Als we de traditionele verloskundigen in
de gezondheidszorg willen introduceren, zullen we hen ook middelen moeten
verstrekken zodat ze in een schone en veilige omgeving kunnen werken.
Bovendien hebben ze scholing nodig. We moeten ze ook leren welke taken ze al
dan niet kunnen doen. Een operatie kun je moeilijk aan een traditionele
verloskundige overlaten.”

Wanneer een traditionele verloskundige complicaties verwacht bij een
bevalling, kan ze best de vrouw doorverwijzen naar professionele
hulpverleners. “Door hun werk zijn traditionele verloskundigen perfect in
staat om aan te voelen wanneer een bevalling niet vlot dreigt te verlopen.”
(DB/JS)