Belgen zagen dat het goed was

Mumbai was een stap vooruit na Porto Alegre, is de samenvatting van François Houtart, een van de twee Belgische leden van de internationale raad van het WSF. Samen met de hele Belgische delegatie van vakbonden, ngo’s en sociale organisaties verheugt hij zich over de integratie van Azië en de vlekkeloze organisatie, en dat aan de helft van de prijs van Porto Alegre.

In Mumbai vonden bovendien veel minder grote conferenties plaats en was veel meer ruimte voor eigen workshops en culturele uitdrukking, aldus de Belgen. Basisgroepen waren veel sterker aanwezig. Veel indruk maakten de eindeloze stoet betogingen van dalits (kastenlozen) en de confrontatie met de Indiase tegenstelling tussen rijk en arm. Het was nog meer dan in Porto Alegre ook een inleefreis, vindt Annick De Ruyver van de christelijke vakbond ACV. Onze mensen komen met hernieuwd enthousiasme voor hun werk terug. Erik Paredis, academicus van de Universiteit Gent, vond het voor zijn onderzoek naar de ecologische schuld van het noorden nuttig om verhalen van slachtoffers van problemen in goudwinning, asbestproductie of olie-exploitatie te horen, mét details en emoties.

Federaal ABVV-secretaris Daniël Van Daele was onder de indruk van vrije zone die het WSF was. Op straat slaan dalits de ogen neer, hier drukten ze zich uit. Ook Gilberto Fereira van Mensenbroeders was getroffen door de kracht van de vrouwenbeweging en de homobeweging op het Indiase forum. Voor de Indiase groepen daar was de kans om van zich te laten horen heel belangrijk, merkt Houtart op.

We hebben nog eens bevestigd gezien dat de mechanismen vanuit rechtse hoek in zuiden precies zelfde zijn als hier. Ik denk bijvoorbeeld aan de tendens om de arbeidsvoorwaarden flexibeler te maken, vindt Van Daele.

De Boom van de Belgen

Het forum heeft niet alleen de internationale banden aangehaald maar ook die tussen Belgen onderling, zei men tijdens de collectieve debriefing van de Belgische delegatie op 29 januari. De ‘boom van de Belgen’ waaronder elke dag werd verzameld, was naar verluidt iets waarop delegaties uit andere landen jaloers waren. Dat zowel ABVV als ACV dit jaar beslisten om niet deel te nemen aan de antioorlogsbetoging op 20 maart, doet daaraan geen afbreuk, zo vindt de delegatie. Het proces van samenwerking tussen vakbonden en noordzuidbewegingen is al land bezig, en is nu aan het versnellen. Denk maar aan het gezamenlijk standpunt over Cancun vorig jaar, zegt Marc Maes van 11.11.11.

De WSF-debriefing was een van de eerste wapenfeiten van de nieuwe coördinatoren van het Sociaal Forum van België, dat tot voor kort alleen een vrijwillige en overbezette secretariaatsverantwoordelijke had. David Dessers en Fabrice Collignon gingen niet naar het WSF maar schilderden in die periode hun gloednieuwe Brusselse kantoortje, en stelden tijdens na de debriefing het programma voor de komende maanden voor. Zo komt er na de werkgroep GATS nu ook een werkgroep Europa, en startte al een werkgroep Vrede. Want het SFvB is meer dan die ene dag op 10 mei vorig jaar, benadrukten ze.

VODO, een van de Belgische nieuwkomer op het WSF, doet wel een dubbele oproep. Milieuorganisaties, zowel internationaal als in België, zouden meer betrokken moeten raken bij de sociale fora. En omgekeerd zouden noordzuidorganisaties hier moeten ingaan op de roep van het zuiden om meer aandacht te besteden aan natuurbeheer, vindt Leida Rijnhout. Ze was zelf blij verrast te merken dat het WSF veel meer aandacht besteedde aan milieu en duurzame ontwikkeling dan verwacht.

Concreter worden of niet?

Internationaal discussiëren voor- en tegenstanders van meer politisering en actiegerichtheid op het WSF, en Rijnhout pikt daarop in door op te merken dat het forum nog een stap voorwaarts moet zetten, naar meer politieke vertaling om eisen te concretiseren. Maar er was dit jaar al een betere evenwicht tussen protest en voorstel, vond Jean-François Rixen van Oxfam Magazins du monde. François Houtart en Wendy Verheyden (Oxfam Solidariteit) gaan akkoord. Heel wat seminaries gingen over de manier waarop campagnes in Noord en Zuid elkaar kunnen versterken, zegt Verheyden.

Eigenlijk is de verklaring die de ‘Assemblee van de Sociale Bewegingen’ net als elk jaar afleverde de draaischijf voor concrete acties die het forum voortbrengt, zegt Frank Slegers van Euromarsen. Die Assemblee wordt getrokken door grote sociale bewegingen uit Latijns-Amerika als Via Campesina, de Wereldvrouwenmars, de in Thailand gevestigde ngo Focus on the Global South, attac en sinds dit jaar ook met sterke betrokkenheid van Friends of the Earth. Het WSF zelf weigert nog altijd categoriek een slotverklaring te maken en wil niet dat die van de Assemblee als zodanig wordt beschouwd.

De Assemblee besliste dit jaar tot drie mobilisaties: de betoging tegen de oorlog op 20 maart, acties tegen de WHO-bijeenkomst in Hongkong in oktober en een wereldmobilisatiedag tegen uitsluiting, waarvoor de dalitbeweging later nog een datum zal vastleggen. De verklaring zelf, die overigens zelden achteraf officieel wordt ondertekend, vond ik dit jaar nogal wollig. Spijtig ook dat er niks instond over acties voor een socialer Europa, zegt Slegers. Hem lijken de acties van de Assemblee dé manier om meer actiegerichtheid in het WSF te krijgen.

Plaats voor educatie en sensibilisatie

Daniël Van Daele beklemtoont dat het voor de ABVV essentieel is dat het WSF een expressieforum blijft, waarbij je niet daarom niet akkoord hoeft te gaan met alles wat wordt gezegd. Concreter is goed, maar alleen voor onderwerpen waarover consensus heerst en met respect voor de autonomie van elke organisatie. Dat hebben we hier in België bijvoorbeeld gedaan in de werkgroep rond GATS en zullen we nu doen in de werkgroep rond Europa.

Je moet opletten dat het forum niet alleen voor mensen gespecialiseerd in een bepaald onderwerp wordt, vindt collega De Ruyver van de christelijke vakbond. Onze delegatie van 27 mensen kwam hun mening verdiepen. Net als vorig jaar is het de bedoeling dat zij in België verder sensibiliseren in open informatieavonden met bijvoorbeeld een videofilm of foto’s. Er blijven wereldwijd nog zoveel mensen te sensibiliseren, en daarom moet het WSF een ontmoetingsplaats blijven. Ik kan me wel voorstellen dat er aparte fora voor specialisten komen, zoals dit jaar bijvoorbeeld het waterforum in Delhi dat gelijktijdig met het WSF doorging. Daar kunnen dan wel besluiten worden genomen.

Ook Marc Maes van 11.11.11 maakt onderscheid tussen de specialistische functie van iets als het waterforum en het educatieve van het WSF, en vinden dat beiden niet concurreren maar elkaar aanvullen. Hij benadrukt dat het WSF niet de bedoeling heeft een blauwdruk voor een andere wereld te leveren, maar wel mensen bij elkaar te brengen en netwerken te voeden. De alternatieven volgen wel, maar zijn de taak van de organisaties, en niet van het forum op zich. Maes vraagt zich wel af of ze in plaats van zich te verspreiden over zovele thema’s niet nog sterker moeten samenwerken. Want uiteindelijk gaat het bij de diverse netwerken wel telkens om hetzelfde verhaal van privatisering, deregulering, afbouw sociale zekerheid, mensen verjagen van land en werk… In plaats van instellingen als de Wereldbank of het IMF elk afzonderlijk na te jagen, zouden we ze moeten bestrijden in wat ze gemeenschappelijk hebben. Er bestaan aanzetten, zoals het idee om in 2005 een wereldwijde actieweek tegen het neoliberalisme op te zetten.

Als lid van de internationale raad verwacht Houtart een verderzetting van het proces dat volgens hem bezig is naar meer institutionalisering en meer ruimte op het forum voor discussies over actie. Hij denkt niet dat er een revolutionaire ommekeer gaat komen. Het lijkt hem bijvoorbeeld niet als erg waarschijnlijk dat het WSF ooit een slotverklaring zal krijgen. Die discussie over meer actie staat volgens hem los van het tegenforum Mumbai Resistance, dat marginaal is gebleven.

Zelf vindt Houtart het belangrijk om het educatieve proces van het WSF te bewaren en de evolutie naar meer aandacht voor actie op het forum niet te snel te laten gaan. Net als de groene beweging uiteindelijk bijvoorbeeld uitmondde in een politieke partij, zou dat ook voor deze beweging kunnen gebeuren. Waarschijnlijk komen er dan meerdere partijen, want een enkele kan nooit de uitdrukking zijn van het hele forum. En het WSF zal blijven bestaan, parallel daaraan.

Intussen heeft het WSF nu een permanent secretariaat waarin zowel Brazilianen als Indiërs zijn opgenomen. De internationale raad zal waarschijnlijk op haar vergadering van begin april de knoop over de toekomst van het WSF doorhakken. In de tussentijd bereiden zes commissies de vergadering voor.