Beslissende dagen voor spookstaat Koerdistan breken aan

De belofte die de stafchef van het Turkse leger generaal Hilmi Ozkok deed,
wordt bij de Koerden hoopvol onthaald. Er zijn momenteel 15.000 Turkse
soldaten op Iraaks grondgebied, maar generaal Ozkok is onder een paar
voorwaarden bereid zijn manschappen ter plaatse te houden en niet te
versterken. Tenzij onze troepen in Noord-Irak, worden aangevallen, er een
massale emigratie plaatsvindt of gewapende groeperingen in de regio slaags
geraken, is er voor ons (het Turkse leger) geen reden om bijkomende troepen
naar het gebied te zenden, aldus Ozkok.

Ozkoks beloftes vallen in goede aarde bij Mesoud Barzani, de leider van één
van de twee grote Koerdische partijen in Iraaks-Koerdisch gebied, de
Koerdistan Democratische partij (KDP). Deze wijze en moedige beslissing
effent het pad voor een betere verstandhouding. Dat kan leiden tot meer
stabiliteit en veiligheid in de regio, wat eerste en vooral in Turkije’s
eigen belang is, reageert Barzani. Ook Jalal Talabani, leider van de
Patriottische Unie Koerdistan (PUK) hoopt dat de Turken zich koest houden.

De Koerden zagen wat zij als hun thuisland zien in 1918, bij de instorting
van het Ottomaanse (Turkse) Rijk, in vier brokken uiteenvallen en slaagden
er niet in een eigen natiestaat op te bouwen. Het gros van de 12 miljoen
Ottomaanse Koerden leeft nu in zuidoostelijk Turkije. Twee miljoen Koerden
wonen in Irak, een miljoen in Iran en iets minder dan een miljoen in Syrië.
Kleinere groepjes Koerden houden zich op in Kirgizië, Azerbeidzjan en
Rusland.

Vooral in Turkije heeft de Koerdische kwestie de gemoederen opgehitst. Het
Koerdische onafhankelijkheidsstreven is door de Turkse autoriteiten altijd
beschouwd als gevaarlijk voor de Turkse nationale veiligheid en eenheid. De
teller van Koerdische opstanden tegen het Turkse gezag staat inmiddels op
27, maar het neerslaan van opstanden gingen altijd gepaard met gedwongen
assimilaties.

In 1984 nam de radicale Koerdische Arbeiderspartij, de PKK, de wapens op en
begon een guerrillaoorlog. De oorlog, die naar schatting het leven van
20.000 Koerdische rebellen, 5.000 Turkse soldaten en 5.000 burgers het leven
kostte, werd beëindigd toen Abdullah Ocalan, leider van de PKK, in 1999 door
Turkse veiligheidsagenten in Kenia - naar verluidt met hulp van de VS - in
Kenia werd opgepakt en levenslang kreeg.

In Irak zorgde de Golfoorlog van 1991 ervoor dat de Koerden er de facto
onafhankelijk werden, en dat oefent een grote aantrekkingskracht uit op de
Turkse Koerden, al zit Ocalan in de cel. Het noopte het Turkse leger ertoe
de PKK-leden, die in Noord-Irak stevige voet aan grond kregen, tot ver over
de Iraaks-Turkse grens te achtervolgen. In een dergelijke operatie kwamen
in 1996 2.000 PKK-leden om het leven.

De 15.000 Turkse soldaten die vandaag in Irak zijn moeten er officieel op
toezien dat er geen Koerdische strijders de Turkse grens over glippen, maar
de Turken zouden graag ook voorkomen dat de Koerden in Noord-Irak de hand
leggen op olievelden en er hun eigen Koerdistan mee kunnen financieren.
Gevreesd wordt dat als de Koerdische strijders bijvoorbeeld oliestad Kirkoek
veroveren, de toestand helemaal kan escaleren en dat in Noord-Irak - tot
afgrijzen van de Amerikaanse troepen - een oorlog tussen Koerdische
strijders en Turkse soldaten uitbreekt.

Vanuit zijn cel uit Ocalan - inmiddels benoemd tot hoofd van de opvolger
van de PKK, de Kadek (Koerdistan Democratie en Vrijheid Congres) - kritiek
op de huidige Turks-Koerdische houding. In een uit zijn cel gesmokkelde
brief stelde Ocalan dat de Amerikaanse aanwezigheid in de regio de zaken
veel moeilijker maakt. Zowel de Koerden als de Turken zijn aan het vragen
wat de VS hun kunnen geven: bloedvergieten en uitbuiting. (…) De enige
uitweg is het opbouwen van een solide democratie, om daarna behoedzaam
banden aan te knopen met de VS.

Ocalan vindt dat de huidige Koerdische leiders in Noord-Irak, Barzani en
Talabani, te nationalistisch zijn. De andere piste is die van de
democratie, geleid door mezelf, schrijft Ocalan. Ook de Turken krijgen een
veeg uit de pan. Turkije had de leider van de regio kunnen worden, had
Ankara maar de democratische oplossing gezocht voor de Turks-Koerdische
kwestie. Maar ze mislukten, en nu staan ze geïsoleerd. Ze moeten zich
ontdoen van hun Koerdische fobie.