Buurtorganisaties nemen werk politici over

Veel van die nieuwe groepen organiseren de gemeenschappelijke aankoop van
levensmiddelen, wat de prijzen drukt. Sommige organisaties hebben
werkbrigades van ambachtslui gevormd die arme gezinnen waarbij water, gas of
elektriciteit werden afgesneden, heimelijk weer aan de distributienetwerken
koppelen. Buurtcomités hebben veel voor de hand liggende projecten opgezet
als gemeenschappelijke moestuintjes, maar hier en daar zijn ook al
alternatieve banken en eerstelijnsgezondheidsdiensten opgericht.

In het westen van Buenos Aires hebben buurtorganisaties van de
elektriciteitsmaatschappij Edesur bedongen dat die gaat onderzoeken of er
180 dagen kan worden gewacht met het afsnijden van de stroom als een klant
zijn rekeningen niet meer betaalt. Andere wijken onderhandelen over
gunstigere tarieven voor werklozen.

Op de vergaderingen van de comités, die meestal plaatsvinden op pleinen of
in openbare gebouwen, wordt zowel over nationale politieke en economische
problemen gediscussieerd als over lokale aangelegenheden. De thema’s die het
vaakst weerkeren zijn de crisis in de openbare gezondheidszorg, de
werkloosheid - die is opgelopen tot 23 procent - en de problemen die arme
gezinnen hebben om aan voldoende voedsel te komen. De leden van de
buurtorganisaties vinden dat de Argentijnse politici aan dat alles veel te
weinig aandacht besteden.

Maar de laatste tijd worden de actiefste leden van de buurtcomités in de
armenwijken in het noorden, zuiden en westen van Buenos Aires geconfronteerd
met intimidatiepogingen en geweldplegingen. Vergaderingen worden verstoord,
activisten krijgen dreigtelefoontjes of worden op straat door onbekenden
afgeranseld en er zijn ook al brandstichtingen gemeld. Stadsambtenaren en
aanhangers van de grote traditionele partijen - de peronistische
Justicialista-partij en de Radicale Burgerlijke Unie - beginnen de
concurrentie van de nieuwe organisaties vervelend te vinden. Dat de overheid
betrokken is bij de intimidatiepogingen, zou onder meer blijken uit het feit
dat handelaars die affiches uithangen waarop buurtbewoners voor een
vergadering worden uitgenodigd, soms prompt belastinginspecteurs op bezoek
krijgen die met een grondig onderzoek van de hele boekhouding beginnen.

President Eduardo Duhalde zelf heeft ook al kritiek gespuid op de
buurtcomités. Besturen is onmogelijk met spontane bijeenkomsten. Gaan
stemmen is de enige democratische manier om participatie te organiseren,
verklaarde hij, verwijzend naar de talrijke burgers die de laatste
verkiezingen een blanco stembiljet indienden. In Argentinië heerst er
stemplicht.

Maar de leden van de buurtcomités zijn uitgekeken op de traditionele
politiek met haar trage besluitvorming. Honger kan niet wachten, zegt een
inwoner van de wijk Morón op een plaatselijke vergadering. Als ons een stuk
grond van 200 hectare wordt aangeboden waarop we gewassen kunnen verbouwen,
moeten we meteen kunnen beslissen wie die akker gaat bewerken en wat we er
gaan produceren. Een andere inwoner vindt dat er vaart moet worden gezet
achter de discussie over voordeeltarieven voor openbare diensten.

Volgens een recent opinieonderzoek van het Argentijnse enquêtebureau Hugo
Haime heeft sinds december één op de drie inwoners van Buenos Aires en
omgeving - een agglomeratie met 12 miljoen inwoners - minstens één keer
deelgenomen aan een cacerolea - de protestoptochten waarbij op potten en
pannen wordt gehamerd - of aan een vergadering van een buurtcomité. Stilaan
beginnen er wel minder mensen op te dagen voor die vergaderingen. Volgens de
activisten was dat te verwachten, nu het heetste van de politieke crisis
voorbij is. Maar ze zijn vol goede moed dat hun beweging zal blijven
bestaan. Van de Argentijnen die deelnamen aan de opiniepeiling van Hugo
Haime was 35 procent van mening dat de buurtorganisaties een nieuwe soort
politieke organisaties vormen; 16 procent is ervan overtuigd dat de
beweging nieuwe leiders zal voortbrengen.

Volgens Cristina Guerra, een 54-jarige verpleegster die al vijf maanden
zonder werk zit en actief is in één van de buurtcomités, is het gewoon
wachten op nieuwe successen om de beweging weer te zien aangroeien. Als we
erin slagen sommige concrete problemen op te lossen, kunnen we bewijzen dat
we een parallelle macht vormen. Als we bijvoorbeeld een vermindering van 50
procent kunnen afdwingen op de stroom- en gastarieven voor werklozen, zullen
onze rangen sterk aangroeien.

In heel Buenos Aires vinden er nog steeds één keer per week
buurtvergaderingen plaats. Vanuit al die groepen worden ook afgevaardigden
naar de ‘inter-buurtbijeenkomsten’ gestuurd die regelmatig worden
georganiseerd. Daar wisselen de comités ervaringen uit en bespreken ze
gemeenschappelijke problemen. De buurtorganisaties doen hun best
horizontale beslissingsstructuren in stand te houden - de vergaderingen
worden door wisselende moderatoren geleid en voorstellen voor nieuwe acties
worden in open ad hoc-commissies besproken. Veel deelnemers hopen dat uit
die basisdemocratische experimenten een alternatief zal groeien voor de
politieke elite die hen naar hun aanvoelen in de steek heeft gelaten.

De buurtcomités hebben een eigen krant, ‘Argentinië brandt’, maar veroveren
ook langzaam de traditionele media. Een lokale radiozender in de wijk Morón
brengt bijvoorbeeld elke week één uur lang verslag uit over wat er over in
de plaatselijke buurtvergaderingen is besproken.