‘Chaos regeert in Afghanistan en Irak’

Gisteren (donderdag) demonstreerden honderden Afghanen in de hoofdstad Kaboel tegen de Amerikaanse aanwezigheid in hun land. De organisatoren hadden het over de “loze Amerikaanse belofte om het land weer op te bouwen”. Volgens de krant de Washington Post, die een verslaggever ter plaatste had, ging het om het eerste anti-Amerikaanse protest in Afghanistan sinds de val van het Taliban-regime eind 2001.

De door de VS geïnstalleerde regering van Hamid Karzai controleert nog steeds enkel Kaboel. Daarbuiten heeft de internationale vredesmacht ISAF, die momenteel geleid wordt door Nederland en Duitsland, geen mandaat. De rest van Afghanistan wordt onveilig gemaakt door een machtsstrijd tussen verschillende krijgsheren en clans. Het Amerikaanse leger is ook actief buiten Kaboel, maar het beschermen van de bevolking lijkt niet de eerste prioriteit. De VS-operaties zijn nog steeds gericht op het oppakken van Taliban en leden van al-Qaeda. De regering in Kaboel zegt zo krap bij kas te zitten dat ze nog enkel de 96.000 ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken kan uitbetalen.

Een aantal topmensen binnen de VN wijzen met een beschuldigende vinger naar de Verenigde Staten. Lakhdar Brahimi, de Speciale vertegenwoordiger van de VN in Afghanistan, bevestigde deze week in de Veiligheidsraad wat niet-gouvernementele organisaties al weken zeggen: een meerderheid van de Afghanen heeft het gevoel dat de veiligheidsdiensten andere belangen dienen dan die van het Afghaanse volk. Brahimi waarschuwde dat de toestand in Afghanistan nog verslechtert. “De prille veiligheidsdiensten kunnen op korte termijn niet de veiligheid bieden die de Afghanen verwachten”.

Woensdag schortten de Verenigde Naties de mijnveegoperaties in Kandahar op nadat een Afghaanse VN-medewerker werd gedood en drie andere gewond raakten bij een aanval op een konvooi van de VN. “Dit is het ergste geval van agressie tegen onze mijnvegers in dertien jaar tijd,” verklaart Dan Kelly in een reactie, het hoofd van de Dienst Mijnacties van de VN. Omdat niemand ons beschermt, moeten we er wel mee kappen, zegt Kelly.

De situatie is even onveilig in Irak. Tijdens een informele consultatieronde in de Veiligheidsraad gisteren (donderdag) rammelde ondersecretaris-generaal een Louise Frechette de lijst van klachten af. De VN kunnen hun personeel niet inzetten in Irak omdat de VN-kantoren in Bagdad geplunderd en uitgebrand zijn. Frechette herhaalde ook eerder geformuleerde klachten: hoewel de voedselvoorziening nu lichtjes verbeterd is, “blijft de magere water- en elektriciteitsvoorziening de meeste ziekenhuizen en gezondheidscentra plagen.” De verdeling van geneesmiddelen in Bagdad en elders stokt omdat de wegen er onveilig zijn en omdat er een tekort is aan voertuigen.

Frechette noemde ook nog de uitbraak van cholera in de zuidelijke stad Basra (woensdag bevestigd door de Wereldgezondheidsorganisatie) en het grote aantal onontplofte stukken artillerie en mijnen. De ondersecretaris-generaal vindt dat de Verenigde Staten hun verantwoordelijkheid als bezetter moeten nemen. “Het betalen van de salarissen in de openbare sector zou de humanitaire situatie al voor een groot stuk verbeteren,” vertelde Frechette aan de delegaties. Een definitief akkoord over een Iraakse interim-regering lijkt er niet snel te zullen komen.