Chinees middenveld groeit razendsnel

Aan het eind van 2005 telde China 168.000 ledenorganisaties met een sociaal doel, 146.000 organisaties zonder winstoogmerk als scholen, ziekenhuizen en agentschappen voor sociale dienstverlening, en 999 stichtingen. Daarmee telt het land een beduidend groter aantal en variëteit aan middenveldorganisaties dan in de jaren negentig, besluit Civicus. Het is de 25ste keer dat de organisatie voor de promotie van middenveldorganisaties een landenrapport opstelt.

Keerzijde is dat slechts een beperkt aantal Chinese burgers participeren aan de activiteiten van de middenveldorganisaties of zelfs maar weten wat het concept inhoudt. Het is voorlopig vooral een zaak van goedopgeleide stadsbewoners. Daarnaast bestaan wettelijke beperkingen voor de oprichting van ngo’s en koepelorganisaties in China, en voor ‘gevoelige’ onderwerpen als democratie en overheidstransparantie bestaan er weinig middenveldorganisaties. Dat laatste is wellicht één van de grote problemen van het Chinese middenveld.

“Je vindt eigenlijk niet echt ‘mensenrechtenorganisaties’ in China”, zegt de Chinese coördinator van het Civicusonderzoek, Jia Xijin. Hij is verbonden aan de Tsinghua-universiteit in Peking. “Er zijn middenveldorganisaties die zich bezig houden met de bescherming van de rechten van vrouwen en andere benadeelde groepen, maar ze werken niet rechtstreeks aan mensenrechten. Er bestaat alleen een mensenrechtengroep opgericht door de overheid, die vooral werkt aan een witboek.”

“De meeste middenveldorganisaties in China hebben nog steeds nauwe banden met de Communistische Partij”, vervolgt Jia. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Vrouwenfederatie en de Gehandicaptenfederatie. Middenveldorganisaties die door de partij worden opgericht, krijgen gemakkelijker toelating.

Het Chinese middenveld heeft een matige tot redelijke impact. “Ze spelen een sterke rol bij armoedebestrijding en milieubescherming.” Het rapport van Civicus geeft ook goede punten aan de waarden van waaruit de organisaties werken. Ze hechten vaak veel belang aan hun leden en aan gendergelijkheid.

Civicus beveelt aan de structuren te versterken en de overgereguleerde omgeving waarin de middenveldorganisaties vaak werken te verbeteren. Ze roepen ook op meer lageropgeleide en buiten de stad wonende mensen te betrekken.