Congolese boeren ontpoppen zich tot wegarbeiders

Op twee kilometer van Ngouha II, een dorp in het zuidwesten van Congo, is een groep boeren druk in de weer met houten balken. Ze herstellen een brug die meer dan tien jaar geleden door een houtkapbedrijf werd gelegd. Andere dorpelingen vullen een diep gat in de weg die naar de brug leidt.

“Als we het zelf niet doen, gebeurt er niets en rot onze oogst weg. Het hele dorp helpt mee”, legt de dorpschef Pierre Ngoro uit. Als de brug weer berijdbaar is, kunnen de boeren hun fruit, aardnoten, pompoenen en andere groenten weer met een pick-up naar de wekelijkse markt laten brengen. Vorige week moesten ze alles op hun hoofd over de brug dragen.

Onberijdbare wegen

In Ndipa, een dorp enkele tientallen kilometer verderop, zijn jonge mannen een onverharde weg aan het herstellen. Bewapend met schoppen en houwelen proberen ze de ergste gaten en kloven weg te werken. De boeren in de omgeving klaagden dat de weg nauwelijks nog te gebruiken was. Ndipa ligt niet ver van het treinstation van Bouansa, en van daaruit kunnen boeren ook afnemers bereiken die veel verder weg wonen. “Maar niemand wil nog een vrachtwagen hierheen sturen om onze producten naar het station te brengen”, zegt Jean Louamba, een grote producent van maniokmeel, aardappelen en maïs. “De weg is gewoon te slecht. Mijn enige hoop zijn de jongens die daar nu aan het werk zijn.”

De jonge wegarbeiders krijgen eten van de plaatselijke boeren. “We vragen ook vijf dollar aan elk voertuig dat hier langs komt. We moeten toch betaald worden voor het werk dat we doen?” lacht Arman Mpandzou, een van de wegarbeiders.

Maar op veel plaatsen zijn de transportproblemen zo groot dat de plaatselijke bevolking er alleen niet veel kan veranderen. Gilbert Koumba, een bananenproducent bij het station van Les Saras, wacht al een week op een trein die zijn oogst naar de haven van Pointe-Noire kan brengen. “De trein is het enige transportmiddel hier. Ik ben bang dat ik alles zal verliezen”, klaagt hij.

Bij Kibangou is de brug over de Niari bezweken onder het gewicht van een zware vrachtwagen met boomstammen. Boeren uit de landbouwregio Divenié kunnen nu Dolisie niet meer bereiken, de grootste stad in de streek van waaruit 100.000 mensen bevoorraad worden. “We willen wel, maar ik zie niet in hoe wij die brug kunnen herstellen”, zegt Serge Victor Ignoumba Maliga, een parlementslid uit de streek. Waar de regering het laat afweten zijn het vaak parlementsleden die met eigen middelen wegen laten herstellen voor hun achterban.

Druppel op een hete plaat

De uitdagingen zijn enorm. “Veel streken in Congo zijn erg geïsoleerd”, zegt Irène Mboukou-Kimbatsa van het Project voor Landbouwontwikkeling en het Herstel van Plattelandswegen (ADRRRP). “Zelfs naar de belangrijke landbouwgebieden leiden geen goede wegen. De klachten lopen overal gelijk”.

Het ADRRRP heeft een budget van 28 miljoen euro om daar wat aan te doen. De helft van het geld komt van Wereldbank, de andere helft van de regering in Brazzaville. Het doel is de komende vier jaar 1321 kilometer verharde wegen aan te leggen doorheen het platteland. “Dat is niets vergeleken met wat er nodig is”, zucht Mboukou-Kimbatsa. Veel werven lopen ook steeds weer vertraging op

Het Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling (IFAD) financiert een ander project dat vierhonderd kilometer nieuwe wegen moet opleveren. Het geld gaat vooral naar de bouw van bruggen en het herstel van zwaar toegetakelde wegdelen. Op die manier worden veel langere trajecten weer bruikbaar.

In het verleden werden nieuwe wegen vaak na korte tijd onbruikbaar omdat er geen onderhoud gebeurde. Dat probleem kan verholpen worden als de wegenbouw beter wordt afgestemd op de initiatieven van de plaatselijke bevolking.