Congolezen duiken in de archieven van Museum Tervuren

Op woensdag 11 mei opent in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika de expositie ‘Artists in Residence. Sammy Baloji & Patrick Mudekereza’. Deze Congolese kunstenaars kregen in 2008 carte blanche van het museum, en mochten naar hartenlust grasduinen in de archieven van het museum op zoek naar geschikt materiaal om over te werken.

Katanga revisited

Als fotograaf koos Sammy Baloji voor de beelden die in 1898 tijdens de ontdekkingsreis van Charles Lemaire in Katanga gemaakt werden. Deze expeditie had als doel het definitief vastleggen van de Congolese zuidgrens. ‘Ik koos voor dit materiaal omdat ik in de Katangese hoofdstad Lubumbashi woon en werk. Voor mij is het belangrijk een onderwerp te kiezen dat gelinkt is aan mijn identiteit.’ In de zomer van 2010 trad Bajoli samen met Maarten Couttenier, historicus en antropoloog, in de voetsporen van Lemaire. Het duo volgde een maand het traject dat Lemaire 112 jaar eerder door Katanga aflegde.

Op de locaties waar expeditielid François Michel eind 19e eeuw halt hield om een foto te maken, deed Baloji dat over. Uit hun gesprekken met de lokale bevolking bleek dat de verhalen over Lemaires expeditie nog steeds mondeling overgeleverd worden. Het oude fotomateriaal gaf de dorpelingen de kans hun voorouders te zien. Marcel Mukanda-Bantu zag zo voor het eerst zijn grootvader Mukanda-Bantu. Die was een zoon van de legendarische chef Msiri. Zijn rijk werd in 1891 door de Belgen onderworpen.

Patrick Mudekereza schrijft poëzie en verhalen, maar ook teksten voor stripverhalen. Hij koos twee zaken uit om rond te werken. Het eerste luik van Mudekereza’s project omvat het beeldhouwwerk L’art au Congo. Deze bronzen figuur die twee slagtanden vasthoudt werd gesigneerd door Auguste De Wever. De afbeeldingen op de slagtanden zijn wellicht uitgehouwen door twee Afrikaanse kunstenaars. Het werk roept veel vraagtekens op en stond wat verloren in het archief. Mudekereza was direct geïntrigeerd. ‘Het beeldhouwwerk behoort niet tot het patrimonium van één bepaalde stam, maar bevat kenmerken van veel verschillende Congolese gemeenschappen.’ Hij herinterpreteerde in alle vrijheid de afbeeldingen, en voegde teksten toe. Hierdoor komt het stripverhaal zonder woorden tot leven.

Patrick Mudekereza zocht in de Tervuurse archieven tevergeefs naar de aanwezigheid van de lokale zwarte bevolking. ‘Er zijn geen geluidsfragmenten beschikbaar, noch dagboeken die vertellen wat Congolezen van die vreemdelingen vonden. Van de Europeanen daarentegen is alles geweten: wie ze ontmoetten, wat ze deden, zelfs wat ze aten. De Congolese aanwezigheid in Tervuren beperkt zich tot de kruisjes die de chefs onder contracten of verdragen zetten.’ Die verdragen waarin de chef zijn grond afstaat aan de kolonisator vormen de basis van Mudekereza’s tweede deel. Via literaire teksten geeft hij een hedendaags antwoord op die oude verdragen. Pitcho Womba Konga en Aline Bosuma, Twee jonge Brusselse artiesten, brengen de teksten tot leven.

Mudekereza klaagt ook de cadeaus aan die de chefs van de ontdekkingsreizigers kregen in ruil voor hun handtekening. De alcohol of vuurwapens steekt hij in een modern jasje en noemt hij hamburgers en gsm’s. ‘De kolonisatie mag dan al gedaan zijn, de ongelijkheid loopt gewoon door. Ik voel soms de minachting van blanken, enkel door mijn zwarte huid. Slechts wanneer men in het Westen zonder vooroordelen in dialoog kan treden met Afrikanen kan er van gelijkheid sprake zijn.’

De tentoonstelling loopt van 11 mei tot 4 september in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren. Openingsuren: Dinsdag tot vrijdag van 10u tot 17u. Zaterdag en zondag van 10u tot 18u. Meer info: www.africamuseum.be

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.