De Boeddha in België

Toen de Dalai Lama zijn bezoek aan België afgelaste, om Albert II bij zijn bezoek in Peking niet in verlegenheid te brengen, bleek meteen hoeveel sympathie de man hier opwekt. Betekent dat ook dat België stilaan valt voor het boeddhisme?
Of ze misschien een boeddhiste is, vraag ik aan de al wat oudere dame op een tentoonstelling van de Gentse Tibetaan Tashi Norbu. ‘Nee, maar het lijkt wel een vriendelijke levensbeschouwing’, antwoordt ze temidden van de boeddhistisch geïnspireerde schilderijen. ‘Het boeddhisme spreekt me aan omdat het geen godsdienst is en ook niet alles streng in goed en kwaad opdeelt, zoals andere religies.’ Daarmee verwoordt de dame meteen waarom het boeddhisme zo aanslaat in onze postmoderne samenleving. Niet dat alle boeddhistische stromingen -er zijn er veel vertegenwoordigd in België- bij ons even populair zijn.
Frans Goetghebeur, voorzitter van de Boeddhistische Unie van België (BUB): ‘Autochtone Belgen vinden gemakkelijker de weg naar Zen of naar het Tibetaanse boeddhisme, omdat die stromingen geleid worden door actieve autochtonen of omdat er zoals bij Zen van bij het begin een dialoog is geweest tussen Oost en West.’ Deze Mahayana-varianten van het boeddhisme hechten ook wat meer belang aan maatschappelijk engagement dan bijvoorbeeld Theravadaboeddhisme, dat meer gericht is op de analyse van de geest en het meester worden van storende emoties. Goetghebeur: ‘Tempels van Vietnamese of Laotiaanse boeddhisten in België zijn niet zo sterk gericht op de buitenwereld. Zij spelen vooral voor de eigen bevolkingsgroepen een culturele en maatschappelijke rol. Dat betekent niet dat ze kleiner zijn -de Vietnamese boeddhisten zijn hier met vele duizenden- maar voor een autochtone Belg is het minder evident zo’n tempel binnen te stappen.’
Goetghebeur zelf leidt het Tibetaans Instituut, dat al 27 jaar aan de weg timmert, en met zijn vestigingen in Schoten, Huy, Brussel en sinds kort Cadzand een van de meest actieve kernen in België is. “Cadzand” moet overigens een bezinningsoord worden voor alle boeddhistische strekkingen. Het Instituut organiseert sinds 2 jaar ook mee de “Zomeruniversiteit van het boeddhisme” in ons land. In de eerste editie van die zomeruniversiteit stond de verhouding tussen boeddhisme en wetenschap centraal. De laatste editie bracht zo’n 300 mensen bijeen voor lezingen over de bijdrage van het boeddhisme aan een betere wereld. Onder de aanwezigen waren heel wat therapeuten en artsen. Een Nederlandse huidspecialist op rust -Dhyan Sutorius met zijn boeddhistische naam- richtte het Centrum ter bevordering van het lachen op. Hij vertelt hoe hij boeddhistische technieken gebruikt om moeilijk geneesbare huidaandoeningen als psoriasis te genezen. ‘Begin met vriendelijk te lachen naar die huid…’
Die technieken blijken erg bruikbaar in beroepen die gericht zijn op het vergroten van het individuele welzijn. Logisch: het boeddhisme perfectioneert al 2500 jaar zijn psychologische technieken, terwijl psychologie in het Westen een erg jonge wetenschap is.
Tot nu toe ligt de klemtoon in België vooral op dat individuele aspect van het boeddhisme, en minder op boeddhistische streven naar brede maatschappelijke verandering. Goetghebeur verwacht dat daar verandering in komt. ‘Boeddhistische monniken horen in veel landen tot de meest actieve sociale strijders. Dat de Thaise boeddhist en activist Sulak Sivaraksa (zie kader) op onze zomeruniversiteit aanwezig was, heeft velen de ogen geopend. Sinds Seattle vonden al heel wat ontmoetingen plaats tussen andersglobalisten en kritische boeddhisten.’

Geen bekeringen


Het boeddhisme is geen bekeringsgodsdienst, het sijpelt op een veel subtielere manier de samenleving binnen. Goetghebeur lacht als we vragen hoeveel boeddhisten er zijn in België. ‘Je moet geen ritueel ondergaan hebben om jezelf boeddhist te mogen noemen. Het boeddhisme bestaat uit zeer pragmatische methodieken die mensen vooruit helpen om beter in harmonie met zichzelf en hun omgeving te leven. Die methodieken zijn best combineerbaar met andere religies, het boeddhisme vraagt geen exclusiviteit.
Er zijn naar schatting 30.000 tot 50.000 mensen die op een ernstige manier iets aanvangen met het boeddhisme. Als we ons baseren op andere landen, betekent dit ook dat twintigmaal zoveel mensen er mee sympathiseren.’ De BUB ijvert voor officiële erkenning van het boeddhisme in België, maar dat vergt wel wat tijd. Het boeddhisme past immers niet goed in de bestaande wetgeving.
Goetghebeur: ‘Zijn we een eredienst of horen we eerder bij de morele consulenten en de lekendienst? We vallen er wat tussenin. Bovendien is de wet gemaakt op maat van een hiërarchische religie met een baas, zoals het katholicisme, en minder op maat van religies zoals de islam of het boeddhisme waar een dergelijke structuur ontbreekt. Misschien kunnen we naar aanleiding van onze vraag tot erkenning naar een beter aangepast wettelijk kader evolueren.’
Hoogtepunt voor de Belgische boeddhisten wordt zeker het bezoek volgend jaar -van 29 mei tot 6 juni- van de Dalai Lama, de geestelijke leider van de Tibetaanse boeddhisten. Goetghebeur gaat ervan uit dat de Belgische overheid ‘iets zal rechtzetten’ tegenover deze Nobelprijswinnaar. Dit jaar werd het bezoek van de Dalai Lama immers ter elfder ure afgelast omdat op hetzelfde moment een Belgische handelsmissie naar China ging.
Goetghebeur ‘We hebben hier geen politieke kwestie van willen maken. Buitenlandse Zaken heeft plots gepanikeerd. Allicht hadden de Chinezen van het bezoek geen probleem gemaakt: 2004 was in Frankrijk het Chinajaar en toch is de Dalai Lama er op bezoek geweest. Wij als organisatoren hebben een mooie middenweg gezocht met respect voor het Hof, en de economische middens - er zijn in China mooie contracten getekend. We hopen dat die jammerlijke episode, nu ze afgesloten is, het huidige bezoek nog eclatanter kan maken.’

Mededogen is goed voor de strijd


De vooraanstaande Thaïse activist Sulak Sivaraksa is het prototype van de maatschappelijk geëngageerde boeddhist. Sivaraksa gelooft dat globalisering de armen in Thailand en elders niets helpt, maar wel de rijken in Noord en Zuid. Hij pleit voor meer economische zelfredzaamheid, culturele verscheidenheid en strijd tegen de consumptiesamenleving.
vroegen hem waarom het boeddhisme bij ons vooral gekend is als een religie die zich bekommert om het individuele welzijn van mensen.
Sivaraksa: ‘Dat is een misvatting van de Westerlingen die het boeddhisme ontdekten. Zij hadden vooral aandacht voor de boeddhistische praktijken zoals meditatie, omdat ze die goed konden gebruiken. Ze zagen de Aziatische realiteit niet waarin het boeddhisme geworteld was. Het boeddhisme was van in het begin bezig met individuele én maatschappelijke verandering. Die dimensie is er altijd geweest. Wel had het boeddhisme grote moeite om zich aan te passen aan de moderne samenleving: de religie nam haar sociale taak op in de eenvoudige pre-industriële samenleving, maar beschikte niet over de instrumenten om dat te doen in de moderne samenleving.’
Sivaraksa maakte er een levenswerk van om dergelijke instrumenten te ontwikkelen: hij richtte ngo’s op zoals de Assembly of the poor, die een half miljoen boeren vertegenwoordigt; de middenklasse werd aangesproken op milieuproblemen; de monniken die sliepen, werden gewekt om het lijden van de mensen te zien. ‘Ja, dat zijn sociale bewegingen zoals in het Westen, maar er is één verschil: ze gaan niet gepaard met haat voor de tegenstander maar met mededogen -compassion. Of dat niet slecht is voor de sociale strijd? Neen, compassion is goed voor de strijd.’
Reageer op dit artikel

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.