Ecodesign

Met de jaarlijkse uitreiking van Ecodesign Awards onderstreept de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) het belang van milieuvriendelijke productontwikkeling. ‘Het aantal kandidaten voor de awards –studenten productontwikkeling en vormgeving– stijgt elk jaar en de inzendingen worden steeds beter’, zegt OVAM-woordvoerder Jan Verheyen. ‘We noteren ook een stijgende vraag naar informatie over ecologische materialen, via onze ecolizer –een wegwijzer in ecomaterialen.’ Ecodesign leeft, dat staat vast, maar draait nog op een te laag pitje volgens Verheyen.
‘Designers hebben een verpletterende medeverantwoordelijkheid voor de “verduurzaming” van producten’, zegt de Amerikaanse duurzaamheidsexperte Annie Leonard. Op vraag van bedrijven maken productontwikkelaars de levensduur van producten echter almaar korter. Het gevolg is overconsumptie en een verhoogde dumpingmentaliteit bij de consument. Volgens Leonard vertegenwoordigt het aantal producten met een levensduur van langer dan zes maanden niet meer dan één procent. Koplopers zijn zonder twijfel de elektronica. Volgens het tijdschrift The Ecologist word in Europa alleen al jaarlijks zeven miljoen ton elektronisch afval geproduceerd. Mobiele telefoons houden het niet langer uit dan achttien maanden, pc’s en televisietoestellen worden geconsumeerd als stijliconen. Producenten spelen daar handig op in. Zo kwam Apple er openlijk voor uit dat het een iPod ontwierp die het niet langer dan drie jaar uithoudt.
In september organiseerden Finland en groene Europarlementsleden samen Gr3en Design. De conclusie van die conferentie was van bij het begin al duidelijk: green design mag dan al hip zijn, het blijft ook internationaal in een apart stijlhokje zitten. De weg naar het mainstreamen van “eco” lijkt nog lichtjaren verwijderd. ‘Klopt, maar niet alleen designers en consumenten zijn schuldig, ook regeringen moeten een voorzet geven’, zegt Doreen Fedrigo van het European Environmental Bureau (EEB). Volgens Fedrigo zijn de politieke richtlijnen op dit moment ‘ronduit zwak en teleurstellend’. Daarmee verwijst ze naar het nieuwe Europese Actieplan voor duurzame consumptie, productie en industrie, dat deze zomer is voorgesteld. Volgens het EEB blijft dat plan steken in het herbekrachtigen van reeds bestaande mechanismen. Ook andere milieuorganisaties onthalen het plan op weinig enthousiasme onthaald. De Europese Consumentenorganisatie BEUC spreekt zelfs van een ‘non-actieplan’, dat teveel willekeur zou toelaten en geen stringente maatregelen oplegt. Bijkomende kritiek luidt dat de Commissie het begrip duurzaamheid tot energie-efficiëntie beperkt.
‘Wat sensibilisering van consumenten betreft, volstaan labels alleen niet’, vult Leida Reinhout van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling aan. ‘Labels scheppen soms een vals beeld. Als consument denk je dat je groener af bent met een plasmascherm met drie A’s dan met een oude tv. Dat is niet zo.’ Reinhout pleit voor de invoer van productnormen. ‘Japan hanteert een topdown-benadering, via strikte productnormen, en die werkt. Producten die de milieunorm niet halen, komen niet op de Japanse markt.’