Eeuwige rustplaats, enkele reis

In België kan je niet zomaar begraven worden zoals je zelf wil. Niet alleen moslims, maar ook joden verkiezen daarom vaak een laatste rustplaats in het buitenland.
85 % van de moslims in België wordt in hun land van herkomst begraven. Zo blijkt althans uit de voornamelijk ‘Maghrebijnse’ klantenportefueille van Pompes funèbres islamiques de Belgique, één van de grootste islamitische begrafenisondernemers in ons land.
‘De mensen die hier begraven worden, zijn vaak vluchtelingen, kinderen en baby’s, leden uit gemengde huwelijken of volwassenen van de derde en vierde generatie die de band met hun land van herkomst verloren hebben’, zegt zaakvoerder Jamal Ben Taher. Elk jaar repatrieert Pompes funèbres islamiques de Belgique 400 tot 500 moslims om in hun “thuisland” begraven te worden. Daar zijn een aantal goede redenen voor.
De islamitische voorschriften zijn erg talrijk en moeilijk aan te houden in België. Moslims worden begraven op de rechterzij, met het hoofd naar Mekka gericht. Het grafveld moet worden afgescheiden van de rest van de begraafplaats en moslims mogen niet begraven worden in dezelfde grond als ‘ongelovigen’, lees: Christenen, Joden of andere gelovigen en atheïsten. Ook moet er een wasgelegenheid en een islamitische gebedsruimte voorhanden zijn. Bovendien mogen moslims in principe niet opgegraven worden, en dat is in ons land niet vanzelfsprekend.

De Turkse consulaten in Brussel en Antwerpen noteerden in 2005 zowat 265 “repatriëringen” en in 2006 om en bij de 270. Toch wijzigt de situatie, naarmate moslims opgroeien in België en hier familie hebben. Volgens de Diyanet, de Turkse staatsorganisatie voor moskeeën en moslims wordt nu al 65 % van de Turkse moskeegangers in ons land begraven in België en zal hun aantal binnen tien jaar oplopen tot 80 %.

De goede kant op


Alle kerkhoven in de richting van Mekka bouwen, zoals de nieuwe dodenakker in het Britse Nottingham, zou al één probleem kunnen oplossen. Voor niet-moslims maakt het immers niet uit in welke richting hun hoofd ligt.  Het is echter praktisch onhaalbaar, zegt Ludo Beckers, die de multiconfessionele begraafplaats in de Brusselse gemeente Schaarbeek beheert.  ‘Je kan niet alle kerkhoven gaan herinrichten en nieuwe begraafplaatsen zullen er in Brussel ook niet snel bijkomen. De grond is duur, je mag niet overal een kerkhof inrichten en omdat men zich almaar vaker laat cremeren, zullen gemeenten hun kerkhoven langer kunnen exploiteren.’

Sommige gemeenten voorzien ook op klassieke begraafplaatsen een apart perk voor joden of moslims. Andere gemeenten doen dit niet, soms om principiële redenen. Zo betoogde de voormalige bevolkingschepen van Gent, Catharina Segers (Open VLD), dat een eigen perk voor moslims niet strookte met het non-discriminatiebeginsel.
 
Op de multiconfessionele begraafplaats in Brussel wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de religieuze voorschriften van joden, moslims, orthodoxen. Dat heeft zeker succes. ‘Sinds april 2002 hebben we 554 graven verkocht’, zegt Beckers. 540 overleden moslims vonden er hun laatste rustplaats, tegenover 14 orthodoxe christenen. ‘De orthodoxen hebben eigenlijk geen eigen begraafplaats nodig. De enige reden waarom zij samen liggen, is dat hun pope (orthodoxe priester, nvdr.) drie tot vier keer per jaar het kerkhof bezoekt. Als de orthodoxe graven een beetje gegroepeerd liggen, spaart dat op kilometers’. Er is op de multiconfessionele begraafplaats ook een perk voor joden, maar de grond daar moet nog gesaneerd worden en dus ligt er nog niemand begraven.

Eeuwige rust…


Blijft het probleem van de tijdelijkheid van Belgische graven. Je kan in ons land geen concessies voor de eeuwigheid meer krijgen. Dat is niet alleen voor moslims een probleem. Ook orthodoxe joden  willen niet opgegraven worden, want dan riskeren ze de boot te missen als de Messias komt. ‘In de Thora staat dat als de Messias komt, de doden tot leven zullen komen en naar Israël zullen gaan. Maar dan moet er natuurlijk nog wel iets overblijven van ons. Bij gewone graven is dat meestal niet het geval. Nadat de concessie is afgelopen, worden alle menselijke overblijfselen weggegooid’, zegt Jacques Wenger, directeur van de orthodoxe joodse gemeente Shomre Hadas in Antwerpen.

‘Sinds jaar en dag begraven wij onze dierbaren daarom over de Belgisch-Nederlandse grens, in het dorpje Putte’, zegt Wenger. ‘In België riskeren onze graven immers te verdwijnen, als er geen familie meer is om de concessie te verlengen.’ Dat is ook de reden waarom maar weinig orthodoxe joden zich laten begraven op het grote joodse perk in het Hobokense Schoonselhof. Jacques Wenger: ‘De Groenplaats was lang geleden ook een begraafplaats. Ik moet er niet aan denken dat het Schoonselhof ooit een park wordt en onze resten in het niets verdwijnen’.

…heeft een prijs


Een andere mogelijkheid voor joden is om hun overledenen in Israël te begraven. Geen goedkope oplossing, als je alleen al aan de prijs van een vliegtuigticket voor een overledene denkt.  ‘Eigenlijk gaat het om vracht en dus betaal je per kilo’, zegt Wenger. Rond de houten kist moet een zinken kist, dus het gewicht loopt gauw op. Een enkeltje België-Israël kost voor een dode algauw 1.500 euro. De kosten om het lichaam tot aan het vliegtuig te brengen, lopen ook op tot 1.500 euro.

Toch weegt voor veel joden en moslims deze prijs doorgaans niet op tegen een langdurige concessie in België. Je zou immers in je testament kunnen bepalen dat je nabestaanden de concessie eeuwig verlengen, maar ook dat is een erg dure oplossing. ‘Een concessie op een Belgische begraafplaats kost makkelijk 2.000 euro voor een periode van 50 jaar’, zegt Ben Taher. ‘Verleng die eenmaal en je betaalt 4.000 euro. Maar dan heb je dan nog geen ceremonie of kist betaald’. ‘Iemand die terecht wil op de multiconfessionele begraafplaats in Schaarbeek, betaalt voor een concessie van 50 jaar 2.150 euro’, bevestigt Beckers. Is hij niet afkomstig uit één van de negen gemeenten die bij deze ‘intercommunale’ zijn aangesloten, dan betaalt hij zelfs het driedubbele.’
‘Dat is vele malen meer dan een repatriëring’, bevestigt Greta Plas van ‘mortuary Brussels Airport’, het luchthavenmortuarium in Zaventem dat ook repatriëringen doet van en naar België. Ook Plas schat de totaalkost van een repatriëring tot aan de eindbestemming op zo’n 2.700 euro.

Moslims in België hebben vaak een overlijdensverzekering lopen, bij een bank, een sociale kas of een andere vereniging. De jaarpremies variëren tussen 50 en 90 euro en daarmee is het hele gezin gedekt. De maximale uitkering schommelt echter tussen 3000 en 4000 euro per sterfgeval. De rekening is dus snel gemaakt. Wie ‘eeuwig’ wil rusten in Belgische grond, moet daar  een goede reden voor hebben. En geld.


Crematie: voor sommigen een must, voor anderen een don’t


‘Voor ons zijn de geboorte en de dood slechts een knipoog’, zegt Frans Goetghebeur, voorzitter van de Boeddhistische Unie van België. ‘In de grond verandert er niets als je sterft. Je legt je lichamelijke omhulsel af. Veel boeddhisten gaan ervan uit dat de levenslijnen die je hebt gecreëerd door de keuzes die je in het leven maakt, gewoon doorlopen’. Boeddhisten hebben dan ook weinig of geen voorschriften over hoe en waar ze hun doden begraven. Crematie geniet de voorkeur en meestal doet de familie voor de ceremonie een beroep op een lid van de Sangha, de boeddhistische clerus. De as wordt soms ook uitgestrooid in de oceaan of op de plaatsen waar Boeddha geboren werd en de verlichting vond.

‘Volgens de leer van de Orthodoxe Kerk worden de gelovigen niet gecremeerd’, zegt dan weer bisschop Athenagoras Peckstadt. ‘Sinds het prille begin van haar bestaan heeft de Orthodoxe Kerk de gewoonte haar doden te begraven. De catacomben getuigen hier van, net als de graven van de martelaren en heiligen.  Crematie is tegengesteld aan de traditie van de Orthodoxe Kerk en is bijgevolg verboden voor orthodoxe christenen’. Tot nog toe werd een op twee orthodoxen gerepatrieerd, maar dat neemt stilaan af, weet bisschop Athenagoras. 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.