Ethiopië-Eritrea: een dodelijke grens

Kruitvat: Ethiopië-Eritrea
Conflict sinds: mei 1998
Inzet: de grenslijn tussen de twee landen en hun trots

In mei 1998 begon het getouwtrek om het grensstadje Badme. Gevolg: een oorlog die drie jaar duurde en nu weer kan heropflakkeren. Voor het stadje met amper 5000 inwoners werden 100.000 mensen gedood of gewond, kwamen een half miljoen soldaten in actie en raakten 600.000 burgers op de vlucht. Vóór het begin van deze oorlog konden Ethiopië en Eritrea het nochtans best met elkaar vinden. De Ethiopische premier Meles Zenawi en de Eritrese president Isaias Afewerki hadden samen de Ethiopische dictator Mengistu verdreven, wat in 1993 tot de onafhankelijkheid van Eritrea leidde. Maar de grens tussen beide landen is nooit fatsoenlijk afgelijnd en bleef een soort grijze zone die altijd wel voor grensopstootjes zorgde.
De oorlog werd in december 2000 beslecht met een vredesovereenkomst - de zogenaamde Algiersovereenkomst. Er werd een grenscommissie opgericht die een definitieve’niet-aan-te-tornen’ grens moest bepalen. In de tussentijd zou de grenscommissie samen met 4200 VN-soldaten toezicht houden over Badme. Er heerste een optimistisch stemming… tot in april 2002 Badme definitief aan Eritrea werd toegewezen. Dat zag Ethiopië niet zitten.
De Ethiopiërs vrezen de toegang tot eeuwenoude graven aan de andere kant van de grens te verliezen. Eritrea van zijn kant heeft schrik verpletterd te worden door het veel grotere Ethiopië dat weer een doorgang naar de Rode Zee wil, een doorgang die het verloor toen Eritrea onafhankelijk werd. Beide partijen vinden bovendien dat ze al genoeg toegevingen hebben gedaan. Volgens Jos Van Beurden, Nederlands journalist en gespecialiseerd in de Hoorn van Afrika, hangt veel af van de interne politieke situatie in Ethiopië. ‘Als de machtspositie van premier Meles Zenawi verzwakt, zou een nieuwe grensoorlog hem goed uitkomen. Ethiopiërs en Eritreërs zijn ook heel koppig en trots van aard. Geschillen worden traditioneel met geweld beslecht. Er is dan ook geen traditie van vredelievende oplossingen.’
Eritrea is trouwens niet zo populair in de regio. In december vorig jaar beschuldigden Ethiopië, Soedan en Jemen hun buurland Eritrea ervan de regio te destabiliseren. De drie landen vormden een anti-terrorismepact, dat volgens Van Beurden ‘op de eerste plaats een anti-Eritreafront’ is.
Geen enkele partij wil terug naar een nieuwe oorlog, maar de dialoog die met het vredesakkoord van 2000 op gang was gekomen, zit volledig geblokkeerd. Er wordt totaal niet meer gecommuniceerd. De situatie lijkt op de toestand van vlak voor de oorlog van 1998. Verdere escalatie tussen Eritrea en Ethiopië zou de al niet erg stabiele Hoorn van Afrika - een wirwar van landen die elkaars rebellengroepen steunen -opnieuw in een dodelijke chaos kunnen gooien.