“EU chanteert Afrika over EPA-akkoorden” (NGO's)

Een coalitie van Europese ontwikkelingsngo’s, waaronder 11-11-11, Oxfam International en Actionaid verwijst naar een rapport dat begin februari in Nairobi werd besproken op een bijeenkomst van Afrikaanse handelsdiplomaten, vertegenwoordigers van de Verenigde Naties en van niet-gouvernementele organisaties. De meeting vormde de aanloop naar onderhandelingen tussen de EU-Commissie en de West- en Centraal-Afrikaanse handelsministers van het ACP-blok (de voormalige Europese kolonies in Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan).
“De algemene indruk is dat de Afrikaanse economieën niet klaar zijn om in december 2007 de EPA’s te ondertekenen”, zo staat in het rapport dat de Economische Commissie voor Afrika van de Verenigde Naties (UNECA) opstelde op basis van gesprekken met Afrikaanse handelsexperts, “In West-Afrika is vier vijfde van de ondervraagde personen van mening dat er voor de onderhandelingen meer tijd nodig is”. De scepsis bij respondenten uit Centraal Afrika en Zuidelijk Afrika is even groot.
Toen de West- en Centraal-Afrikaanse handelsdelegaties vorige week in Brussel kwamen onderhandelen met de Europese Commissie, kregen ze te horen dat er na 31 december 2007 opnieuw hogere invoertarieven zouden gelden voor producten uit Afrika als de EPA’s tegen dan niet rond zijn.
“Dat komt neer op chantage”, zegt Bibiane Mbay van de Senegalese ngo Enda, “De Europese Unie misbruikt de deadline om Afrikaanse landen een akkoord te doen tekenen dat nefaste gevolgen heeft voor de arme boeren en de toekomstige industriële ontwikkeling”.
In de slotverklaringen van de gesprekken bevestigen de Centraal-Afrikaanse landen hun intentie om zich aan de deadline te houden, terwijl de West-Afrikaanse landen een slag om de arm houden en zeggen dat ze eerst de inhoud van een ontwerpakkoord willen afwachten.

Onzekerheid over tarieven

“De onzekerheid over de tarieven heeft nu al nadelige gevolgen voor Afrikaanse bloementelers en groenten- en fruitkwekers, die niet weten of ze hun waren in 2008 nog aan hetzelfde voordelige tarief in Europa aan de man zullen kunnen brengen”, zegt Marc Maes van de Vlaamse Noord-Zuidkoepel 11-11-11. “Veel Afrikaanse landen hebben nog niet de instellingen en de capaciteit om een vrijhandelsakkoord met de Europese Unie in de praktijk om te zetten”.
De opbouw van “institutionele capaciteit” en de versterking van regionale handelsblokken zijn precies de redenen waarom de EPA’s er zo snel mogelijk moeten komen, vindt Stephen Adams, woordvoerder van EU-handelscommissaris Peter Mandelson. De commissie belooft jaarlijks 2 miljard euro hulp om arme landen te helpen voordeel te halen uit vrijhandel met de EU.
“Het is niet de EU die met hogere tarieven dreigt, maar de Wereldhandelsorganisatie of – preciezer gezegd – de landen binnen de WHO die de EU nog tot eind 2007 de tijd hebben gegeven om de uitzonderlijk voordelige handelstarieven voor ACP-landen te behouden”, zegt Adams. De woordvoerder acht het niet waarschijnlijk acht dat de andere WTO-lidstaten de voorkeursregeling opnieuw gaan verlengen, tenzij in een heel erg afgezwakte vorm.
De EU en de ACP-landen zouden gerust samen kunnen beslissen om het voorkeursregime ook na het verstrijken van de deadline verder te zetten, zegt Maes van 11-11-11: “De WTO respecteert tegenwoordig geen enkele van de deadlines die ze zichzelf oplegt”. Volgens hem wil Europa de EPA-akkoorden afsluiten omdat ze een belangrijk strategisch precedent zouden vormen voor de liberalisering van de handel in industriegoederen en diensten. Die staat momenteel ter discussie bij de multilaterale onderhandelingen binnen de Wereldhandelsorganisatie.

“Beter akkoord”

De Europese Unie blijft bij haar standpunt dat de EPA’s een beter akkoord zijn voor de arme landen dan het huidige regime van voorkeurstarieven, omdat ze hen opnieuw doen aansluiten bij de Wereldeconomie.
“In de voorbije jaren is het handelsvolume tussen de EU en de ACP-landen alleen geslonken”, zegt Commissiewoordvoerder Adams, “De ACP-landen lopen het risico de boot te missen en alleen te worden achtergelaten op een eiland van grondstoffenhandel. Het huidige systeem moedigt hen niet aan om hun economie te diversifiëren”
“Het resultaat van de onderhandelingen over EPA’s ziet er altijd beter uit dan de aanloop doet vermoeden”, zo luidt het in Belgische diplomatieke kringen. “Dat komt omdat de Afrikaanse technocraten en politieke vertegenwoordigers op voorhand altijd wat sceptischer zijn dan de ministers, wanneer die een gemeenschappelijk standpunt moeten innemen.”
Dat neemt niet weg dat voor belangrijke Afrikaanse landen, zoals de Democratische Republiek Congo, niet eens een impactstudie is gemaakt over de implementatie van het EPA-akkoord. “Als lidstaat kan je daar weinig aan doen”, zegt een Belgische handelsdiplomaat, “We hebben de Europese Commissie een mandaat gegeven en het is politiek gezien erg moeilijk om daar nog iets aan te veranderen”.
De Europese ngo’s roepen de lidstaten niettemin op om aan te dringen op meer transparantie bij de onderhandelingen over de EPA’s en ervoor te zorgen dat de voorkeursmaatregelen ook zonder akkoord kunnen worden verlengd na december 2007.