EU maakt zich zorgen om uitholling van humanitaire principes

Nielson, in een vorig leven ook nog Deens minister voor Ontwikkelingssamenwerking, wijst erop dat het steeds moeilijker wordt om toegang te krijgen tot de slachtoffers van humanitaire crises. Er bestaan internationale afspraken over de principes die aan de basis liggen van de humanitaire hulpverlening waardoor het mogelijk moet zijn om tijdens een noodsituatie levensreddende hulp te garanderen aan de meest kwetsbare groepen. Als die principes in het gedrang komen, is dat vooral nefast voor de slachtoffers, aldus Nielson. Daarom is het absoluut nodig dat humanitaire organisaties voldoende ruimte krijgen om hun werk voort te zetten. In sommige crisisgebieden, zoals Tsjetsjenië en de Palestijnse gebieden, krijgen hulpverleners soms zelfs geen toegang tot de mensen die in de hoogste nood verkeren.” In de loop van 2002 is een aantal hulpverleners tijdens het uitoefenen van hun taak lastig gevallen en zelfs vermoord. Sommige hulporganisaties zagen zich daardoor gedwongen hun humanitaire activiteiten in de getroffen gebieden stop te zetten.

Nielson is net terug van een bezoek aan Irak. Voor hem is het duidelijk dat ECHO een rol moet spelen bij het aanbieden van onpartijdige en onafhankelijke humanitaire hulp aan de bevolking die in diepe nood verkeert. In de Iraakse crisis spelen sterke politieke en militaire belangen mee. Maar humanitaire hulp mag van nature nooit worden gebruikt voor politieke doeleinden en moet daarom zoveel mogelijk gescheiden blijven van militaire hulpverlening. Dat betekent evenwel niet dat het leger en de humanitaire organisaties in moeilijke situaties niet naast elkaar kunnen werken, elk op hun eigen terrein, aldus de commissaris.

Volgens Nielson verkeert Irak niet in een rechtstreekse humanitaire crisis, aangezien er niet echt een voedseltekort heerst. Maar hij waarschuwt wel dat het land humanitaire noden kent op het vlak van gezondheid, water en hygiëne en veiligheid. Vooral de veiligheid vormt een groot probleem en het is van essentieel belang dat de bezettende mogendheid die veiligheid waarborgt. Als de ‘anarchie’ blijft duren en de Iraakse instellingen en de openbare diensten niet weer aan het werk kunnen, bestaat het risico op een ernstige humanitaire crisis. Na het uitbreken van de oorlog in Irak trok ECHO 100 miljoen euro uit voor de humanitaire noden in het land. ECHO werkt samen met niet-gouvernementele organisaties en hulpdiensten als Oxfam en het Internationale Rode Kruis.

Nielson is ook bezorgd om de toegang tot Israël en de Palestijnse gebieden. Daar kan de instorting van de economie leiden tot een humanitaire crisis. Hij pleit ervoor de beperkingen op de bewegingsvrijheid en de activiteiten van hulporganisaties op te heffen om erger voorkomen. In verband met de toegankelijkheid van crisisgebieden in het algemeen, heeft Nielson aangekondigd dat de Verenigde Naties (VN) werken aan een herziening van de richtlijnen van Oslo inzake de betrokkenheid van militaire troepen bij natuurrampen. In juni zullen de Europese Commissie en de VN deze nieuwe richtlijnen voorstellen.

Het Europese Agentschap voor Humanitaire hulp ECHO is in 1992 opgericht voor de financiering van hulpoperaties overal ter wereld en werkt op dit moment samen met meer dan tweehonderd humanitaire organisaties. Het ECHO-programma voorziet humanitaire hulp via drie kanalen: noodhulp bij dringende problemen tengevolge van een ramp, voedselhulp ter bevordering van de voedselzekerheid en hulp aan vluchtelingen die door een oorlog uit hun land zijn verdreven.

Ondanks de moeilijkheden die ECHO in 2002 soms bij zijn activiteiten ondervond, konden de 15 Europese lidstaten en de Europese Commissie via de organisatie toch hulp bieden aan veertig tot vijftig miljoen mensen in meer dan zestig landen. Met een budget van 538 miljoen euro blijft ECHO de belangrijkste donor ter wereld. Volgens commissaris Nielson valt er een verschuiving vast te stellen in de geografische spreiding van de hulp die ECHO biedt. De westelijke Balkanlanden hebben nu minder hulp nodig en de vragen uit Azië en Afrika nemen toe. Nielson vindt het bijzonder zorgwekkend dat er in zoveel gebieden nieuwe noden opduiken. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld is er meer vraag naar hulp van ECHO omwille van de droogte, het onbehoorlijke voedselbeleid en de gevolgen van aids.