"Europa doet niet genoeg voor fair-tradeproducten"

De Italiaanse regering keurde vorig jaar een wet goed die openbare besturen ertoe verplicht een aankoopbeleid in te voeren dat de voorkeur geeft aan ecologische en sociaal rechtvaardige producten. In België besloten de Vlaamse en Waalse deelstaatregeringen voortaan over te schakelen op koffie en thee uit eerlijke handel, net als de stadsbesturen van onder meer Brussel, Antwerpen, Gent en Charleroi.
Wanneer scholen systematisch de voorkeur geven aan producten uit het “duurzame” circuit, heeft dat een belangrijke opvoedkundige impact. Dat vindt Paolo Agostini, ambtenaar voor het aankoopbeleid van de stad Rome. Romeinse schoolkinderen krijgen volgens Agostini geregeld maaltijden voorgeschoteld met ingrediënten uit landen waaruit veel migranten afkomstig zijn, als onderdeel van de campagne tegen racisme.
De promotie van producten uit de eerlijke handel op scholen gaat daarbij hand in hand met het gebruik van voedingsmiddelen uit de biologische landbouw. “Je moet de twee met elkaar verbinden”, vindt Agostini, “Het kan niet zijn dat het ene deze week in de mode is en het andere volgende week.” De stad Rome hoopt dat de kinderen die op school duurzame kost krijgen voorgeschoteld, die boodschap ook zullen overdragen op hun ouders.
De fair-tradesector was in 2005 meer dan een miljard euro waard, en zestig procent van de verkoop vond plaats in de Europese Unie. Sinds 2000 groeit de markt voor fair-tradeproducten met ongeveer 20 procent per jaar. In sommige landen gaat het nog sneller. Tussen 2004 en 2005 noteerde de in het Duitse Bonn gevestigde Fairtrade Labelling Organization International (FLO) groeicijfers van 73 procent in Finland, 69 procent in Zweden, 62 procent in Oostenrijk en 57 procent in Frankrijk.
De Europese Commissie is tot nu toe erg terughoudend wat openbare aankopen betreft. Een richtlijn uit 2004 stelt dat ecologische en sociale criteria eventueel in overweging mogen worden genomen. Drie jaar later wachten fair-tradeorganisaties nog altijd op maatregelen om de richtlijn concreet te maken. Ze vinden dat de Commissie de voorkeur voor producten uit eerlijke handel duidelijker in de richtlijn moet verankeren.
Omdat de Commissie in het verleden streng is opgetreden tegen overheden die een restrictief aankoop beleid voeren, aarzelen sommige landen om de keuze voor fair-trade bij wet vast te leggen. “In Spanje is de overheid beducht voor problemen met het Europees concurrentiebeleid”, zegt Federica Leonarduzzi van de Spaanse fair-tradeorganisatie IDEAS.
De campagnevoerders vinden ook dat er een regelgeving moet komen om ervoor te zorgen dat producten die met een biologisch of sociaal duurzaamheidslabel aan strikte criteria beantwoorden. De winkelrekken staan tegenwoordig vol producten die appelleren aan consumenten met een sociaal geweten. Daarbij horen ook “regenwoudvriendelijke” bananen van de multinational Chiquita, die op dat vlak geen beste reputatie heeft.
Het Europese parlement heeft zich al tegen een te strikte reglementering voor fair-tradeproducten uitgesproken, omdat het vreest dat die de groei van de sector in het gedrang kunnen brengen.