Europese lidstaten verdeeld over ‘gezamenlijk’ asielbeleid

Buttiglione, nu nog minister van Europese Zaken in Italië, wil van de uitwerking van een gemeenschappelijk Europees immigratiebeleid een prioriteit maken wanneer hij op 1 november aantreedt als Europese commissaris voor Justitie, Vrijheid en Veiligheid. De Italiaan wil uniforme criteria vastleggen om te bepalen of iemand al dan niet asiel krijgt. Bovendien wil hij dat de lidstaten een regeling vinden voor de verdeling van de kosten van het Europese immigratie- en asielbeleid. “Landen (zoals Italië en Spanje, red.) die betalen voor kustbewaking, moeten hun zeg hebben over waar en hoe dat geld gespendeerd wordt,” verklaarde Buttiglione woensdag tegen de krant ‘Financial Times Deutschland’.

De toekomstige commissaris zit overigens niet verlegen om sterke uitspraken over het migratiethema. Eerder deze week omschreef hij immigratie nog als “een tijdbom”. De Europese lidstaten moeten nauwer samenwerken om de “vloedgolf van vluchtelingen” onder controle te krijgen.

Het meest controversieel is Buttigliones steun voor het voorstel om ‘immigratiesnelwegen’ (lees: opvangcentra) in transitlanden als Libië en Tunesië te bouwen. Duitsland, Spanje, Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië vergaderen in oktober in Firenze over de kwestie. Italië en Duitsland, die samen een plan uitwerken tegen de illegale immigratie, lijken het idee alvast niet ongenegen. Maar de tegenstanders vrezen dat de opvangcentra het principe van politiek asiel ondermijnen en humanitaire organisaties vrezen dat de centra “concentratiekampen” zullen worden aan de voet van ‘Fort Europa’.

De toestroom van illegalen via de kustlijn vormt een groot probleem in Buttigliones thuisland. De Italiaanse premier Silvio Berlusconi verstrengde bij zijn aantreden in 2000 meteen de immigratiewetten en pleit voor dezelfde harde aanpak in Europa. Berlusconi ondertekende woensdag bij de Libische leider Muammar Khaddafi een akkoord om gezamenlijk patrouilles uit te voeren voor de Libische kust. Mensensmokkelaars vertrekken daar met bootjes richting Sicilië en Lampedusa. Volgens de krant ‘Le Monde’ komt het akkoord neer op een levering van hoogwaardig technologisch materiaal, speedboten en opleidingen.

De Italiaanse aanpak staat haaks op de richting die de socialistische regering in Spanje uit wil. Madrid ondervindt evenveel hinder van overstekende migranten maar werkt aan een soepeler migratiebeleid. De nieuwe plannen worden pas volgende maand bekend gemaakt, maar de Spaanse staatssecretaris voor migratie Consuelo Rumi lichtte deze week in de krant El Pais een tipje van de sluier. Hij kondigde een gedeeltelijke amnestie aan voor de duizenden illegalen die in Spanje tewerkgesteld worden – vooral op plantages in Andalusië.

“We willen tegelijk de sociale integratie van de buitenlanders bevorderen en de zwarte arbeidsmarkt voor immigranten aanpakken”, zegt Rumi. Eén van de voorstellen is om migranten die koppelbazen verklikken in ruil een verblijfsvergunning te geven. De socialistische regering in Madrid zou ook willen stoppen met het terugsturen van boten. Rumi roept andere Europese leiders op om het Spaanse voorbeeld te volgen en het “falende migratiebeleid” te verlaten. Maar Spanje staat voorlopig alleen.

Een gemeenschappelijk Europees migratiebeleid is nog toekomstmuziek. De machtigste Europese landen zijn niet bereid om de controle over hun grenzen op te geven. De Europese Commissie stelt een tweesporenbeleid voor: één Europees juridisch kader dat het verblijf van niet EU-onderdanen regelt, maar de uitvoering ervan zou in handen blijven van de lidstaten.

De Immigration Advisory Service (IAS), een dienst die advies en advocaten verstrekt aan immigranten en asielzoekers, vindt opvangcentra in Noord-Afrika een bijzonder slecht idee. “Contraproductief en duurder dan het behandelen van asielaanvragen in Europa, zo noemt IAS het voorstel. (MM)