Geen kinderen meer in gesloten asielcentra

Alle partijen zijn het erover eens dat het project een succes is. ‘Een belangrijk resultaat is dat er op dit moment geen minderjarige kinderen zijn opgesloten in gesloten centra’, zegt Pieter Stockmans, beleidsmedewerker van de vzw Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Opsluiting onnodig

Hoewel de terugkeerwoningen een open karakter hebben ‘bleef toch 79% van de gezinnen ter beschikking van de coaches’, zegt Stockmans. ‘Dit wil zeggen dat de meeste gezinnen ter beschikking bleven van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ)’. Hieruit concludeert Stockmans dat opsluiting niet nodig is, als de coaches hen goed begeleiden.
Maar kritische ngo’s zouden zichzelf niet zijn, mochten ze geen opmerkingen hebben bij het project. ‘Omdat het om een politieke beslissing gaat, kan de maatregel elk moment teruggeschroefd worden’, zegt Carmen Dupont van de mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Daarom wil ze de maatregel ingeschreven zien in de Belgische wetgeving.
Nina Henkens van de Beweging Kinderen Zonder Papieren, wijst op de vaak bruuske manier waarop de gezinnen naar die woonunits worden overgebracht. ‘In de ochtend komt de politie aan het huis van een gezin, dat ogenblikkelijk naar een woonunit moet.’ Dit zou traumatische gevolgen hebben voor de betrokken kinderen.

Duurzame begeleiding

Dat daar verandering in moet komen, daarover zijn de ngo’s het eens. Bijvoorbeeld door zoveel mogelijk een gedwongen overbrenging naar de woonunits overbodig te maken: ‘Al bij het begin van de asielprocedure moeten asielzoekers degelijk begeleid worden’, vindt Stockmans. ‘Nu gebeurt coaching enkel door DVZ, als er al een bevel is om het grondgebied te verlaten.’ De coaches zijn ambtenaren van de DVZ, waarvan er momenteel te weinig zijn om een goede begeleiding te verzekeren. Bovendien werken ze voor een dienst die de repatriëring van vreemdelingen organiseert.
 
‘Daarom is het niet gemakkelijk voor hen om een vertrouwensrelatie met de gezinnen op te bouwen’, zegt Stockmans. De Staatssecretaris voor maatschappelijke integratie moet daarom volgens de ngo’s een begeleidingstraject uitwerken in de asielopvang, waarbij men alle verblijfsopties grondig onderzoekt en waarbij men in geval van terugkeer werkt aan een vrijwillige terugkeer vanuit de plaats waar het gezin verblijft.
‘Pas als het begeleidingstraject in de asielopvang op niets uitdraait, kan een overbrenging naar de woonunits worden overwogen. In dat geval moedigen wij aan dat de DVZ gezinnen niet langer opsluit, maar onderbrengt in open woonunits’, besluit Stockmans. Dit begeleidingstraject is verre van gerealiseerd. ‘Zelfs de opvang is vandaag niet gegarandeerd, laat staan een degelijke begeleiding’. Het asielbeleid moet ‘niet enkel aan crisisbeheer doen, maar een duurzame trajectbegeleiding uitstippelen.’ 

Pilootproject

Voor het bestaan van dit project werden gezinnen opgesloten in gesloten centra. Daar zorgden ‘de omstandigheden voor traumatische ervaringen, die een blijvende indruk nalaten op de kinderen’, zegt Stockmans.
Om deze situatie recht te zetten, lanceerde toenmalig minister van Asiel en Migratie, Annemie Turtelboom, een project waarbij gezinnen met minderjarige kinderen terecht konden in open woningen.
Lees ook: Asiel: Terugkeren als nieuw begin