Gehandicaptenbeweging enthousiast over VN-conventie

De conventie zet regeringen aan maatregelen in te voeren die gehandicapten meer toegang bieden tot onderwijs, werk, vervoer en ontspanning. Deelname aan de samenleving staat centraal. De landen die het verdrag ondertekenen, verplichten zich ertoe geleidelijk een einde te maken aan discriminerende gebruiken en regels. Ze moeten de rechten van gehandicapten duidelijk op papier zetten. Volgens de VN is dat laatste tot hiertoe nog maar in 45 landen het geval.

België heeft een uitgebreide anti-discriminatiewetgeving en gehandicapte medeburgers krijgen veel steun. “Maar dat gebeurt allemaal vanuit het principe dat gehandicapten verzorgd moeten worden,” zegt Stefan Van Hove van het Vlaamse GRIP (Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een Handicap). “Gehandicapten hebben een apart circuit voor onderwijs en voor tewerkstelling. En als je door je raam kijkt, zie je dat we tegelijk een maatschappij hebben uitgebouwd die heel ontoegankelijk is voor mensen met een handicap. Participatie van gehandicapten wordt op alle vlakken gefnuikt.”

“De conventie pleit ervoor mensen met een handicap in de eerste plaats kansen te geven binnen de gewone maatschappelijke instellingen”, zegt Van Hove. “Het verdrag bekijkt gehandicapten ook als personen, met hetzelfde recht op privacy bijvoorbeeld, of het recht vrij een woonplaats te kiezen of kinderen te krijgen. We zijn dan ook behoorlijk enthousiast.”

Van Hove hoopt dat het verdrag in België en vooral in de deelgebieden voor een stroomversnelling kan zorgen. “We vragen bijvoorbeeld al lang dat Vlaanderen een anti-discriminatiedecreet en een toegankelijkheidsdecreet stemt. Daardoor zouden principes die nu in de federale wetgeving zijn opgenomen, ook worden toegepast op de gebieden waarvoor de Vlaamse gemeenschap bevoegd is.”

Historisch

Internationaal noemen diplomaten het verdrag historisch. Dat heeft te maken met de vooruitstrevende uitgangspunten, maar ook met de grote inbreng van gehandicaptenorganisaties in de tekst. Onder meer het European Disability Forum speelde een belangrijke rol. Ook mensenrechtenorganisaties zijn daar heel tevreden over. “De samenwerking tussen landen en de civiele samenleving bij het schrijven van deze sterke tekst kan als voorbeeld dienen voor alle inspanningen om mensenrechtennormen te definiëren”, zegt Yvonne Terlingen van Amnesty International.

“Wij hopen dat België zo snel mogelijk werk maakt van de ratificatie van de conventie”, zegt Jeroen Van Hove, woordvoerder van Handicap International. Die organisatie lobbyde internationaal ook sterk voor de conventie. “Er zijn twintig ratificaties nodig vooraleer het verdrag in werking kan treden, en de zaak zou echt niet mogen aanslepen”.

De conventie kan vooral in ontwikkelingslanden veel veranderen. Handicaps leiden daar vaak naar bittere armoede. De Wereldbank schat dat een vijfde van de armste mensen in de wereld mindervalide is. Gehandicapten krijgen ook weinig kansen. Het VN-kinderfonds Unicef zegt dat 90 procent van de gehandicapte kinderen in de wereld niet naar school gaat. In sommige landen is de kindersterfte onder gehandicapten ruim vier keer hoger dan onder alle kinderen samen.

Bij het verdrag is ook een protocol gevoegd dat individuele gehandicapten en groepen die het voor hen opnemen toelaat mistoestanden aan te klagen bij het internationale Comité voor de Rechten van Mensen met een Handicap. Dat kunnen ze doen als alle verweermogelijkheden in eigen land uitgeput zijn.