Gestroomlijnde procedure lost Italiaanse asielproblemen niet op

Aki, een jonge Koerd, behoort tot de schaarse gelukkigen die politiek asiel hebben gekregen in Italië. Maar de zenuwslopende procedure heeft hem bitter gemaakt. In hun asielaanvraag zeggen Koerden dat ze in Europa willen leven omdat hier democratie heerst. Maar nu weet ik dat de democratie in Europa en Italië niet voor iedereen is.

De meeste asielzoekers die hun geluk beproeven in Europa, mijden Italië. Het land kreeg in 2004 7.408 asielaanvragen binnen, zegt het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN (UNHCR). Rekening houdend met de bevolkingsgrootte van Italië is dat in Europees opzicht erg weinig. Ter vergelijking: in België kwamen in 2004 15.357 asielzoekers aankloppen, in Nederland - dat net als Italië een heel streng asielbeleid voert - 9.780.

Van dat kleine aantal aanvragers erkent Italië dan ook nog eens slechts een fractie. Vorig jaar kregen welgeteld 780 aanvragers asiel in Italië; nog eens 2.352 vreemdelingen kregen humanitaire bescherming - een tijdelijke maatregel. Het veel kleinere België verleende vorig jaar 2.368 mensen asiel.

Maar het is vooral de behandeling van asielzoekers die Italië in een kwaad daglicht plaatst. Asielzoekers in Italië moesten de voorbije jaren gemiddeld anderhalf jaar wachten voor ze gehoord werden. Tijdens die periode mochten de aanvragers op de meeste plaatsen niet werken of school lopen; zelfs hun bewegingsvrijheid werd ingeperkt.

Een stap te ver ging de Italiaanse regering door duizenden asielzoekers onmiddellijk na hun landing op de kusten in Zuid-Italië terug te sturen naar Libië, waar ze ingescheept waren. De meesten van hen kregen de kans niet om een asielaanvraag in te dienen, en vertegenwoordigers van het UNHCR kregen geen toegang tot hen. Libië stuurde de meeste van die mensen meteen verder terug naar hun land van herkomst. Meer dan 100 van die asielzoekers zouden gestorven zijn op hun weg naar huis, die door de woestijn voerde. Italië zette de massale deportaties stop nadat het Europees Parlement en het Europees Hof van de Mensenrechten hadden geoordeeld dat Libië geen betrouwbaar derde land om uitgewezen asielzoekers op te nemen.

Italië is de enige lidstaat van de EU die geen uitgewerkte asielwetgeving heeft. Het Italiaanse parlement worstelt al acht jaren met een ontwerp dat maar niet raakt goedgekeurd. Op 21 april werden wel enkele nieuwe regelingen van kracht. De centrale commissie die tot hiertoe verantwoordelijk was voor het onderzoek van de aanvragen en de erkenningen, wordt vervangen door zeven regionale commissies. Die zullen aanvragen binnen de 35 dagen afhandelen. Beroep is niet meer mogelijk.

Hulporganisaties vrezen dat de zeven nieuwe instellingen zullen uitgroeien tot detentiecentra. Slechts drie van de zeven plaatsen kunnen werk verschaffen aan asielzoekers. Ze komen ook op dezelfde plaatsen waar nu vreemdelingen zonder papieren worden opgevangen in overbevolkte caravans, containers of geïmproviseerde bouwsels.

De regionale commissies zijn begonnen met asielaanvragen die na 21 april zijn binnengekomen. Tussen de 22.000 en 25.000 oudere aanvragen dreigen nu wel nog langer te blijven liggen. Op sommige plaatsen vinden er nu wel 50 interviews per dag plaats om de achterstand weg te werken, zegt Christopher Hein, de directeur van de Italiaanse Raad voor Vluchtelingen. Het onderzoek dreigt daardoor wel erg oppervlakkig uit te vallen.

Vluchtelingenorganisaties eisen dat er een snelle maar degelijke procedure komt, met een beroepsmogelijkheid en een garantie tegen voortijdige deportatie. Ze vinden dat de asielzoekers op vrije voet moeten blijven en dat de vluchtelingenstatus ook moet kunnen worden toegewezen aan gezinnen. (PD)