Griekse behandeling asielzoekers “mensonterend”

Samos ligt op 333 kilometer van Athene en op minder dan twee kilometer van de Turkse kust. Via Samos en de nabijgelegen eilanden Chios en Lesbos probeerden dit jaar al duizenden Afghanen, Irakezen, Somaliërs en andere ontheemden Griekenland binnen te raken. Elke week wagen honderden nieuwkomers hun kans. De Griekse politie stuurt de mensen die daarbij opgepakt worden naar een centrum op Samos.
De Griekse UNHCR-afdeling wil dat het detentiecentrum gesloten wordt. ”Wat we daar zagen is hemeltergend”, zegt George Tsarbopoulos, de vertegenwoordiger van de UNHCR in Griekenland. “Mensen worden in een gebouw gestopt dat vanuit hygiënisch oogpunt niet voldoet. Vrouwen, kinderen en mannen zitten samen. Ze slapen op de vloer en mogen nog geen tien minuten buiten. We troffen 391 mensen aan in een ruimte waar maar voor 120 mensen plaats is.”
Gewone Grieken mogen dergelijke detentiecentra normaal niet binnen. Maar omdat de situatie op Samos onhoudbaar is, zetten de plaatselijke autoriteiten de deuren toch open voor hulpverleners. Die slepen handdoeken en lakens aan. “Maar er zijn gewoon te veel mensen”, zegt een vrijwilliger aan de telefoon. “De muren en de vloeren zijn smerig, en er zijn maar drie toiletten. WC-papier wordt niet uitgedeeld, want dat verstopt de afvoer.”
“De asielzoekers krijgen geen gerechtelijke bijstand of informatie over hun rechten”, gaat Tsarbopoulos verder. “Het personeel kan of wil geen onderscheid maken tussen mensen die bescherming nodig hebben en de anderen.” Personeel is een groot woord voor het handvol ambtenaren dat het centrum draaiend moet houden. Er is één arts, een sociaal assistent, een advocaat en een klusjesman.
Op een afgelegen deel van het eiland is een nieuw detentiecentrum in aanbouw. Daar zijn betere voorzieningen, maar het werk ligt stil omdat er geen middelen zijn om alle leidingen voor de nutsvoorzieningen tot het centrum door te trekken en om bijkomend personeel aan te trekken.
Volgens Marianna Jeferakou van de Griekse Advocatengroep voor de Rechten van Vluchtelingen en Migranten, worden de meeste bewoners van het centrum illegaal vastgehouden. “Het zijn geen criminelen; ze zijn administratief aangehouden en moeten de mogelijkheid hebben asiel aan te vragen en rechtsbijstand te zoeken. Griekenland is ook internationaal verplicht hen te beschermen. Maar daar komt niets van in huis.”
Jeferakou heeft ook kritiek op de manier waarop de nieuwkomers worden geïdentificeerd. “Dat gebeurt zonder professionele vertalers. De ambtenaren in het centrum zoeken gewoon een Engels sprekende landgenoot van de nieuwkomer die ze willen ondervragen en vragen hem te vertalen. Op die manier kan je niet aan de weet komen wie bescherming nodig heeft.”
De meeste mensen die naar het centrum worden gebracht, blijven er ongeveer drie maanden. Dan krijgen ze een bevel het land binnen de maand te verlaten. Sommigen worden gedeporteerd. Als ze nog eens worden opgepakt, worden ze meteen weer overgevaren.
Op Samos werden de eerste negen maanden van dit jaar 3.549 buitenlanders gearresteerd die heimelijk Griekenland probeerden binnen te komen. Dat is al meer dan een verdubbeling van het aantal voor heel 2006. Er gebeuren ook geregeld drama’s bij de oversteek. Bij het ergste incident tot hiertoe verdronken 36 mensen en raakten 34 anderen vermist.