Guatemala plukt vruchten van eerlijke handel

“Nog niet zolang geleden was de nood hier erg hoog. Dan kwam de organisatie, die ons hielp met exporteren en opleidingen gaf”, zegt Francisco Ijón van Chajulense, een vereniging van 1800 koffieboeren uit Quiché en Huehuetenango. De meeste boeren in deze straatarme regio in het westen van Guatemala zijn aangewezen op koffie om aan de kost te komen.
Biokoffie
Sinds Chajulense werd gecertificeerd door de Faitrade Labelling Organisations International (FLO) gaat het de boeren een stuk beter. In 2006 exporteerden ze 675 ton biologische koffie, geteeld zonder gebruik van chemicaliën. Naast koffie produceren ze nu ook honing en kardemom.
Net als de 23 andere gecertificeerde boerenorganisaties in Guatemala krijgen de boeren van Chajulense een minimumprijs die de productiekosten dekt: 2 euro per kilo gewone koffie en 2,3 euro voor biologische koffie. Daarbij komen nog respectievelijk 8 en 16 eurocent per kilo die bestemd zijn voor gemeenschapsontwikkeling, zegt Veronica Pérez, de lokale woordvoerster van FLO.
In ruil daarvoor moeten de boerenorganisaties garanderen dat de koffiearbeiders eerlijke lonen krijgen uitbetaald, dat ze geen kinderarbeid tolereren en gelijke kansen geven aan mannen en vrouwen. Het geld moet ook worden besteed op een manier dat de hele gemeenschap er wat aan heeft. In het geval van Chajulense was dat de aanleg van een weg. “In de jaren negentig moesten boeren die geen lastdieren hadden, de koffie op hun rug vervoeren”, zo herinnert Ijón zich.
Fair trade loont

Het officiële minimumloon in Guatemala is 131 euro per maand in de landbouw en 134 euro in andere sectoren. De boeren van Chajulense verdienen 66 euro per quintal, een lokale eenheid van 43,4 kilo koffie. De productie varieert tussen 10 tot 25 quintal per maand (434 tot 1082 kilo koffie). Op het einde van de maand krijgen de fairtradeboeren minstens een kwart meer loon dan hun collega’s in de conventionele koffiehandel; soms verdienen ze zelfs dubbel zoveel.
“De eerlijke handel laat kleine boeren meespelen op de wereldmarkten”, zegt Baltazar Francisco Miguel, de manager van de Boerenvereniging van Barrillense, die 580 producenten verenigt en exporteert naar Europa, Canada, de VS en Japan. De extra inkomsten maken het de boeren ook mogelijk kleine leningen af te sluiten, wat voorheen zo goed als onmogelijk was.
De klassieke handel “verstoort de relatie tussen producenten en consumenten”, zegt Ron Van Meer, consultant voor de Nederlandse organisatie Fairtrade Original in Latijns-Amerika. “Het gaat er niet om de winst te maximaliseren, maar om een soort handel die rekening houdt met mensen, natuur en de rechten van het kind. Duurzame handel, kortom”.
In de zeven landen van Centraal-Amerika voeren 90 organisaties een fairtradelabel voor de export van koffie, honing, sesam, suiker, bananen, cacao, noten of gedroogde vruchten. In de hele wereld certificeerde de FLO 586 organisaties in 50 landen. De verkoop van fairtradeproducten steeg tussen 2004 en 2005 met 32 procent.