Indiase premier op verzoeningspad in Kasjmir - analyse

De Indiase premier Manmohan Singh bracht afgelopen week een tweedaags bezoek aan Kasjmir. Hij probeerde meer dan welke van zijn voorgangers ook, de bevolking van Kasjmir gunstig te stemmen met financiële steun en extra werkgelegenheid. De premier beloofde terugtrekking van een deel van de troepen uit de door moslims gedomineerde Srinagarvallei, betere huisvesting voor gevluchte hindoes in Jammu en 5 miljard dollar (ruim 3,8 miljard euro) ontwikkelingshulp voor de hele regio.

Voorafgaand aan de aankomst van de premier in Srinagar, braken gevechten uit tussen pro-Pakistaanse moslimsrebellen en de Indiase veiligheidstroepen. De gevechten vonden plaats bij het sportcomplex waar Singh zou spreken. De premier riep alle partijen, van hardliners tot gematigden, op om in gesprek te gaan. Vertegenwoordigers van de afscheidingsbeweging All-Party Hurriyat Committee (APHC) lieten het echter afweten en militante groeperingen zoals de Hizb-ul-Mujahideen eisten volledige terugtrekking van het Indiase leger.

De APHC bestaat uit gematigde groeperingen die een onafhankelijk Kasjmir willen, terwijl de hardliners willen dat de deelstaat onder bewind van het in meerderheid islamitische Pakistan komt. Volgens voorzitter Mirwaiz Omer Farooq van de APHC heeft een ontmoeting met de Indiase premier geen zin, als niet eerst gesproken wordt met de militanten in het door Pakistan gecontroleerde deel van Kasjmir.

Singh kreeg ook kritiek van Yasin Malik, hoofd van het Jammu Kasjmir Liberation Front (JKLF). Hij moest niets hebben van Singhs aanbod om Kasjmir 5 miljard dollar aan economische hulp te verstrekken. India en Pakistan onderhandelen volgens hem over een overeenkomst over Kasjmir zonder dat de bevolking daar serieus bij betrokken wordt. Ze hebben ons alleen nodig voor het mooie plaatje, aldus Malik, die het bekendste gezicht is onder de gematigden in de afscheidingsbeweging.

Singh stelde echter dat van een verandering van de huidige grenzen van Kasjmir, dat verdeeld is in een Pakistaans en Indiaas deel, geen sprake is. Hij zei ook verdere verdeeldheid op grond van religie te willen voorkomen. Nadat India in 1947 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië, werd het subcontinent opgedeeld in een islamitisch Pakistaans deel en hindoeïstisch Indiaas deel. De tweedeling werd als traumatisch ervaren. Miljoenen mensen moesten gedwongen verhuizen en het besluit leidde tot massale moordpartijen en oproer. Tot vandaag bestaat er nog steeds vijandigheid tussen beide delen van Kasjmir. Religie kon de eenheid in het islamitische deel echter ook niet bewaren. In 1971 wilde Oost-Pakistan zich onafhankelijk verklaren en er brak een burgeroorlog uit die na interventie van India leidde tot de oprichting van Bangladesh.

In Jammu-stad, in het hindoeïstische deel van Kasjmir, bezocht Singh huizen waar 250.000 hindoes worden opgevangen. Zij vluchtten in 1989 uit de Shrinagarvallei, nadat ze werden aangevallen door strijders van de islamitische Mujahideen. Singh kondigde aan dat de opvanghuizen, die slechts bestaan uit één kamer, op kosten van de overheid omgebouwd zullen worden tot verblijven met twee kamers. Ook beloofde hij meer werkgelegenheid.

Die boodschap viel echter verkeerd bij Shakti Bhan, hoofd van Panun Kasjmir, een organisatie in New Delhi die opkomt voor de belangen van uit Kasjmir gevluchte hindoes. Zij zegt dat de hindoes niet zitten te wachten op grotere huizen in Jammu, maar op een waardige terugkeer naar de huizen die ze noodgedwongen moesten verlaten in Srinagar.

Als Singh zelf tijdens een bezoek aan Kasjmir wordt beschoten en zijn toespraken moet houden achter kogelvrij glas, dan is de kans dat de ontheemde hindoes veilig naar hun thuisland kunnen terugkeren wel heel klein, aldus Bhan. (JS)