"Klimaatontkenning is niets nieuws"

“Ze zijn erin geslaagd om het debat over de opwarming van de aarde opnieuw te openen in het hoofd van de mensen”, zegt ze.

Oreskes vergelijkt de huidige twijfel met gelijkaardige campagnes rond zure regen, het gat in de ozonlaag, passief roken en het pesticide DDT. Ze schreef er met collega-wetenschapshistoricus Erik Conway een boek over: “Handelaars van twijfel: hoe een handvol wetenschappers de waarheid verdoezelde over thema’s van tabaksrook tot de klimaatverandering.”

In 2004 werd ze zwaar aangepakt in de media toen ze bewees dat er een feitelijke wetenschappelijke consensus bestond over de klimaatverandering. In een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Science onderzocht ze alle studies van de afgelopen tien jaar en vond ze geen enkel onderzoek dat de door de mens veroorzaakte klimaatverandering tegensprak.

IPS: Waarom is er zoveel tegenstand tegen het idee dat we iets tegen de klimaatverandering moeten doen?

Oreskes: Een deel ervan is ideologisch, onderdeel van een lange geschiedenis in de VS die milieuregelgeving ziet als een opstapje naar socialisme. Een ander deel is religieus: evangelische christenen houden niet van wetenschap in het algemeen krijgen steun van de steenkoolindustrie om creationisme te preken. Natuurlijk is de motivatie van de steenkoolindustrie erg verschillend, maar het feit is dat ze samen een front gevormd hebben om de wetenschap aan te vallen.

Welke tactische middelen worden uit het verleden gerecycleerd?

“Ze genereren voortdurend rapporten en persberichten die er wetenschappelijk uitzien en beweren dat er een wetenschappelijk debat is, ook al komt dat niet vanuit de wetenschappelijke gemeenschap of op basis van primair onderzoek. In alle gevallen wordt de ernst van het probleem onderschat en wordt gezegd dat de wetenschap onzeker is.

Zo lanceerde de steenkoolindustrie een campagne voor de top van Rio in 1992. Ze trok public relations-firma’s aan om te onderzoeken hoe ze de publieke opinie kon beïnvloeden. Ze gingen op een heel systematische manier te werk.”

Welke rol hebben de media gespeeld in de verminderde publieke bezorgdheid om de klimaatverandering?

“De mediastorm over de bewuste e-mails maakt mij bijna misselijk. Waarom zouden de media de beweringen vertrouwen van mensen die gestolen materiaal gebruiken? Ze moeten heel wat verantwoording afleggen. Ze hebben de bevolking veel schade toegebracht.

Alles wat we uit die e-mails leren is dat klimaatwetenschappers mensen zijn en dat die boos, gefrustreerd en defensief worden als ze lastiggevallen worden. En soms nemen ze een foute beslissing. Maar dat ondermijnt op geen enkele manier vijftig jaar klimaatwetenschap.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de helft van de Amerikanen denkt dat de klimaatverandering overdreven is en dat de mens er niet voor verantwoordelijk is. De publieke opinie is veranderlijk en ik hoop dat dit overwaait. Maar dat neemt niet weg dat wetenschappers hun communicatie beter moeten verzorgen. Ze vertrouwen op journalisten om de klimaatverandering uit te leggen, maar ze moeten het zelf doen.”

Waarom vindt u dat Werkgroep I van het IPCC, die de fysieke studie van de klimaatverandering verzorgt, ontbonden moet worden?

“Omdat het centrale onderzoek naar de klimaatverandering afgelopen is. We hebben geen verdere studies meer nodig, omdat die een gemengde boodschap sturen. De klimaatverandering is nu een sociaal, politiek en technologisch probleem geworden.”

Wat zijn uw vooruitzichten voor een klimaatverdrag?

“Het lijkt me erg onwaarschijnlijk dat dat er komt. De geschiedenis leert ons dat de verandering van onderaf wordt gerealiseerd, op het vlak van staten en steden. We moeten niet wachten. Daar vestig ik mijn hoop op, anders is het te deprimerend.