Klimaatverandering vereist andere handelsregels

Globalisering heeft de afgelopen decennia gezorgd voor een spectaculaire economische groei, gekoppeld aan een intensifiëren van de wereldhandel. Die twee samen hebben de CO2-emissies pijlsnel de hoogte ingejaagd. De wereldhandel is vandaag ongeveer 32 maal het volume van 1950, terwijl het aandeel van handel in het globale bnp gegroeid is van 5,5 procent in 1950 tot 21 procent in 2007. Die stijging weerspiegelt zich in de uitstoot. Sinds het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw is de CO2-uitstoot in de atmosfeer verdubbeld. Tussen 2000 en 2030 zullen die emissies nog 25 tot 90 procent toenemen, vooral vanuit de groeilanden. Hoewel vrijhandel ook helpt bij de verspreiding van nieuwe milieuvriendelijke technologieën, wijzen studies zoals het Trade and Climate Change report 2009 van de Wereldhandelsorganisatie en het VN-Milieuprogramma uit dat die vermindering in CO2-emissies teniet gedaan wordt door de steeds snellere economische groei.

Tal van regels en bepalingen binnen de WTO zijn trouwens in strijd met maatregelen die zouden moeten genomen worden om de opwarming te bestrijden. In de meeste handelsverdragen die industrielanden afsluiten, zit wel milieuregelgeving vervat, maar meestal op het nationale niveau –en niet zozeer een milieuwetgeving die grensoverschrijdend is of over globale pollutie gaat.
Het thema waarover in die context vandaag het meest gedebatteerd wordt, is de zogenaamde carbon leakage. Kortweg komt het erop neer dat bedrijven na de Kyotoperiode (na 2012) (meer) zullen moeten betalen voor hun emissierechten die ze nu soms gratis toegewezen kregen. De angst bestaat dat bedrijven in energie-intensieve sectoren wegtrekken naar landen waar ze zo’n emissierechten niet moeten betalen. Om zo’n carbon leakage te voorkomen en ontmoedigen, circuleren er momenteel voorstellen voor een taks voor import op energie- intensieve producten die afkomstig zijn van landen waar CO2 niet in rekening gebracht wordt. Maar mag dit in een vrije wereldhandel?

Een ander heikel punt is de patentwetgeving voor nieuwe technologieën die vandaag belangrijk zijn om de uitstoot in te perken en die ook in arme landen dringend nodig zijn. Hoe omgaan met die licenties? En met subsidies om zulke technologieën te promoten? Het zijn maar enkele voorbeelden van de talrijke nieuwe knelpunten op de WTO- tafel. (adw)
Zie ook www.wto.org en www.unep.ch