Migratie een opportuniteit, geen bedreiging

Ook 200 vertegenwoordigers uit het middenveld mochten hun klemtonen formuleren, maar niet iedereen was tevreden over deze vorm van participatie. Speciaal VN gezant voor Migratie, Peter Sutherland, had naar verluidt helemaal geen zin in zo’n debat. Zijn landgenote Mary Robinson zag het belang van participatie van de civiele samenleving wel in en ging daarom graag in op de vraag van de Koning Boudewijnstichting om de Civil Society Day voor te zitten.
Raul Delgado Wise van de Universidad Autonoma de Zacatecas, Mexico, bevestigde in zijn inleidende lezing het belang van dat economische aspect voor de nieuwe aandacht die overheden opbrengen voor de band tussen migratie en ontwikkeling. ‘Migranten waren lange tijd een probleem voor het Noorden. Nu het geld dat de migranten terugsturen naar huis zowat het dubbele bedraagt van alle officiële ontwikkelingshulp, is het besef doorgesijpeld dat migranten helden van ontwikkeling zijn, in plaats van onwelkome problemen.’
Migratie biedt perspectieven voor ontwikkeling in de herkomstlanden, zegt de Wereldbank. En ze denkt dan vooral aan het geld dat migranten terugsturen naar huis. Veel onderzoekers hebben hun twijfels: migrantendollars blijven immers privé-geld dat vooral naar consumptie gaat.

Brain tax

De Nigeriaan Aderanti Adepoju stipte aan dat de emigratie van hoogopgeleide gezondheidswerkers of leerkrachten uit Afrikaanse landen zorgt voor een veel groter verlies aan geïnvesteerde middelen dan wat diezelfde landen aan ontwikkelingshulp terugkrijgen. Hij vond dat er ernstig nagedacht moet worden over een brain tax: een manier om rijke landen, die een beroep doen op hoogopgeleide migranten uit ontwikkelingslanden, te verplichten daarvoor een herinvestering doen in de sectoren die deze migranten verlaten hebben.
Ook sessievoorzitster Rita Süssmuth -voormalig voorzitster van de Bundestag- vond dat een of andere vorm van compensatie noodzakelijk zal zijn als we willen vermijden dat migratie gaat neerkomen op het ruwweg exploiteren van de intellectuele rijkdommen van het Zuiden voor de industriële behoeften van het Noorden. Angelo Amador van United States Chamber of Commerce wou er allemaal niet van horen. ‘Laat de markt haar werk doen. Schrap zoveel mogelijk reguleringen en administraties drempels, en pas dan kunnen we het volle potentieel van migratie laten spelen’, was zijn -betrekkelijk voorspelbare- recept.

Fort Europa

‘Europa en de VS geven vandaag meer geld uit aan het controleren van migratie dan aan de ontwikkeling van de landen van herkomst. Maar laat ons eerlijk zijn, deze strategie werkt gewoon niet. Erger nog, ze is egoïstisch en zelfs onmenselijk’, zei Guy Verhofstadt tijdens zijn openingstoespraak voor het eerste Global Forum. Europese Commissie voorzitter José Manuel Barroso nuanceerde dat later: ‘Ontvangst- én vertreklanden moeten de migratie kunnen managen om de ontwikkelingsmogelijkheden te kunnen waarmaken.’
Voor een positieve aanpak mikt de premier op de eerste plaats op meer geld voor ontwikkelingssamenwerking: ‘Eerst en vooral moeten we de overeengekomen 0,7 procent van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking realiseren. We hebben daar al jaren over gesproken. Nu is het moment om onze beloften waar te maken.’
De premier werd duidelijk niet geremd door de analyses van zijn eigen achtjarige beleid op dat vlak waaruit blijkt dat de Belgische ontwikkelingssamenwerking vorig jaar daalde en dat we zonder schuldkwijtschelding nauwelijks 39 procent van het BNP halen. (lees hier een recente analyse van het Belgische ontwikkelingsbeleid door John Vandaele).

Veilige en legale manier

Secretaris-generaal Ban Ki-moon is uit ander hout gesneden dan Verhofstadt. Binnen zijn diplomatieke taalgebruik neemt de secretaris-generaal echter wel standpunten in. ‘We zijn hier niet om een blauwdruk te maken om de internationale migraties te beheersen. Dat is immers onmogelijk: mensen verhuizen vanuit de aantrekkingskracht van een beter leven, vanuit de angst voor gevaar of wanhoop, als antwoord op de krachten van de markt, als respons op de roep van het hart.’
Toch gelooft Ban Ki-moon dat het nodig is internationale afspraken te maken om te komen tot een betere migratie-ervaring. ‘We kunnen garanderen dat mensen migreren op een veilige en legale manier, een manier ook die hun rechten beschermt.’

Kloof

Mensenrechtenbewegingen, vakbonden, migrantenorganisaties en andere middenveldorganisaties klagen dat het Global Forum on Migration and Development zijn deuren gesloten houdt voor de echte betrokkenen. ‘Om de schijn hoog te houden, hebben de organisatoren de middenveldorganisaties het woord gegeven tijdens de Civil Society Day, maar als het er op aankomt, nemen ze ons niet au sérieux’, zegt Kris Pollet van Amnesty International. ‘Het debat speelt zich af boven ons hoofd.’
Volgens Kris Pollet moeten de rechten van migranten en van arbeidsmigranten in de discussie worden opgenomen en moet het debat verder gaan dan de huidige pragmatische standpunten.
‘De International Migration Workers Right Convention van de VN beschermt de mensenrechten van alle arbeidsmigranten en hun familieleden. Opvallend is dat deze conventie enkel door de landen van herkomst werd ondertekend”, vertelt Kris Pollet. “In het Noorden moeten ze er niet van weten omdat de conventie migranten te veel rechten geeft.’