Moorden op journalisten teisteren Congo

De moordenaars gaan doorgaans op dezelfde wijze te werk. Gewapende mannen dringen de woning van hun doelwit binnen om hem te vermoorden. De daders zijn dikwijls gemaskerd en uitgedost in militaire kledij.

Het jongste slachtoffer, Bapuwa Mwamba, was een onafhankelijke journalist die vooral schreef voor de kranten “Le Phare” en “Le Potentiel”, allebei bladen uit Kinshasa die nauw aanleunen bij de Congolese politieke oppositie.

Ironisch genoeg stierf Mwamba kort voor de opening van het proces over de moord op Franck Ngyke. Journalist Franck Ngyke en zijn echtgenote Hélène Mpaka werden in de nacht van 2 op 3 november 2005 vermoord. Die feiten gebeurden vlakbij de woning van het echtpaar, en terwijl hun kinderen toekeken. De moord op Ngyke en zijn vrouw leidde tot heel wat beroering, niet alleen binnen de Congolese mediasector. Het duurde lang voor het proces eindelijk kon beginnen. Veel journalisten vrezen dat de rechtszaak geen opheldering zal brengen.

De Union nationale de la presse du Congo (UNPC) wil de journalisten in Kinshasa laten betogen. Bij de uitvaart van Bapuwa Mwamba zouden radio en tv hun uitzendingen moeten staken. Allemaal acties om de autoriteiten met de grote verontwaardiging van de media te confronteren.

“Als we onze woede niet in het openbaar uiten, aanvaarden we dat professionals uit de media gedweeë slachtoffers zijn van voorgeprogrammeerde moorden”, stelt Gerry Museme, reporter bij het dagblad Le Phare. In Le Phare publiceerde Bapuwa Mwamba ook politieke analyses. “Waarom zit de transitie geblokkeerd in Congo?”, luidde de titel van zijn laatste analysestuk.

De organisatie Journaliste en danger (JED) wijst de minister van Binnenlandse Zaken met de vinger omdat die niet in staat is de veiligheid van de journalisten te verzekeren. Volgens JED worden de “doodseskaders” gestuurd door de huidige Congolese machthebbers. “Door stelselmatig journalisten uit te schakelen willen ze de verkiezingsuitslagen in de war sturen en de Congolezen gijzelen.”

Op 30 juli trekken de Congolezen naar de stembus. De langverwachte verkiezingen moeten een eind maken aan de politieke transitie in Congo. Van 1998 tot 2002 werd het land door oorlogsgeweld geteisterd. Oorlogen en de gevolgen ervan - ziektes en hongersnoden - kostten alles bij elkaar zo’n 4 miljoen mensenlevens. In 2002 ondertekenden de strijdende partijen een Globaal en Inclusief Akkoord in Zuid-Afrika. Dat akkoord bracht de huidige transitieregering aan de macht.De Congolese journalisten zijn verbolgen omdat het de politie niet lukt de “niet-geïdentificeerde mannen in uniform” op te sporen.

Journalist Kalondji Mwamba (*) is de voorzitter van een vereniging in Kinshasa die het opneemt voor de rechten van de pers. Voor hem staat het als een paal boven water dat het laatste slachtoffer, Bapuwa Mwamba, materiaal aan het verzamelen was waardoor hij een maffianetwerk kon ontmaskeren. “Zijn laatste artikels in Le Phare gingen over de diamantsmokkel in de provincie West-Kasai”, luidt het.

De minister van Binnenlandse Zaken, Théophile Mbemba, zit zwaar verveeld met de opflakkerende criminaliteit en met het feit dat heel wat moorden onopgehelderd blijven. Hij wil dat de journalisten kalm blijven en niet in het wilde weg beginnen te speculeren. “We betreuren de moord op Bapuwa Mwamba en verzekeren de journalisten dat we bezig zijn met een onderzoek om de volle waarheid aan het licht brengen”, zei de bewindsman op de staatstelevisie. “Uit het onderzoek moet blijken of het om een afrekening ging. De Congolese journalisten hoeven zich niet bedreigd of in het vizier genomen te voelen.”

De neef van Bapuwa Mwamba, Kazadi Mwamba, zegt dat zijn oom bijna 1.000 dollar had moeten geven aan de mannen die hem vermoordden. De computer van de journalist werd meegenomen. “Ze bedreigden ons met hun wapens en beloofden te zullen terugkeren”, zei Kazadi tegen de politie.

Bapuwa Mwamba had in Parijs voor “Jeune Afrique Economie” gewerkt. In oktober 2005 was hij naar Congo teruggekeerd om zich daar definitief te vestigen.

In het Oost-Congolese Bukavu leidde de moord op Mwamba ook tot woede bij de journalisten. In de streek van Bukavu ontsnapten heel wat mensen al op het nippertje aan de dood. De plaatselijke journalisten geloven dat er inderdaad doodseskaders aan het werk zijn. “Als deze doodseskaders nu niet meer bestaan, waren ze er zeker ten tijde van de rebellie van RCD-Goma (Rassemblement congolais pour la démocratie)”, stelt Justin Liesse (*), een reporter van Radio Maendeleo, een zender die in vijf jaar tijd al twee keer werd gesloten.

Op 30 juli 2005 werd Pascal Kabungulu uit de weg geruimd. Kabungulu, een vroegere journalist en mensenrechtenactivist, werd in koelen bloede op straat vermoord. De moordenaars waren, eens te meer, mannen in militaire kledij. Tot op heden blijft de moord op Kabungulu onopgehelderd. (DB/ADR)

(*) Sommige mensen kregen andere namen om hen te beschermen.