Ngo's eisen resultaten in Johannesburg

De aanzet voor het houden van de grote VN-Wereldtop over Duurzame Ontwikkeling in Johannesburg werd in 1992 gegeven op de milieutop in Rio de Janeiro. Deelnemers kwamen er ‘Agenda 21’ overeen, een milieuprogramma dat aan de ecologische weg timmert naar de 21e eeuw toe. In Johannesburg zullen die 10 jaar milieubeleid worden geëvalueerd en komen er nieuwe beloften. Verschillende ngo’s wijzen echter op de tegenstrijdige belangen van alle regeringen. Arme landen zullen noodgedwongen aan hun verplichtingen verzaken, terwijl rijke landen kost wat kost hun eigen economie zullen beschermen, luidt het.

Symptoom voor een nakende mislukking van de top in Johannesburg is het chaotische verloop van de uitdoktering van het gemeenschappelijke plan dat de deelnemers zullen bespreken. De onwerkbare tekst zal de top zelf van de sporen duwen, vrezen ze. De VS en hun partners hebben al belangrijke doelstellingen en deadlines voor de ontwerptekst geblokkeerd, laat ngo Friends of the Earth in een recent communiqué weten. Daniel Mitler van Friends of the Earth verwijst ook naar de mislukte klimaatonderhandelingen in Den Haag in november 2000. Die werktekst was te lang, te ingewikkeld en bevatte te veel haakjes.

De oorzaak van het probleem ligt volgens de ngo’s bij de kloof tussen het algemene belang en commerciële belangen. Nationale regeringen zien graag door de vingers dat belangrijke bedrijven weigeren hun verantwoordelijkheid op te nemen. Op dat vlak zullen dit keer vooral Australië, Canada, Japan en Nieuw Zeeland volharden en zo de conferentie stokken in de wielen steken, terwijl OPEC-landen als Saoudi-Arabië en Venezuela enkel denken aan hun winstmarges, vinden de ngo’s. Ironisch genoeg vertegenwoordigt Venezuela de Groep van 77 ontwikkelingslanden bij de VN.

Vanzelfsprekend vangen ook hier de Verenigde Staten veel wind. De Amerikaanse overheid zou te weinig rekening houden met de publieke opinie, die hevig verontwaardigd is over de manier van werken van vele Amerikaanse bedrijven, met de Amerikaanse oliereus met lemen voeten Enron als omineus voorbeeld. Washington pareert de verontwaardiging met vrijblijvende initiatieven, luidt het.

De ngo Society for International Development hamert daarom op minimumstandaarden voor bedrijven, om een evenwicht te installeren tussen economische, sociale en ecologische belangen - een voorwaarde voor duurzame ontwikkeling. Maar een oproep door de ngo’s in de Verenigde Naties eerder deze maand om milieuverdragen boven overeenkomsten van de Wereldhandelsorganisatie te stellen, werd alleen door Zwitserland gesteund.

Andere ngo’s kaarten problemen op andere gebieden aan. Ook op het vlak van racisme, milieurecht, etnische minderheden, vrouwen- en mensenrechten en gewapende conflicten zijn de voorbereidende gesprekken allesbehalve bevredigend. De laatste voorbereidende vergadering vóór Johannesburg, van 27 mei tot 7 juni in Bali, Indonesië , zullen daar te weinig aan veranderen, wordt gevreesd.


Behalve de nationale regeringen, krijgen ook de Verenigde Naties nog een veeg uit de pan. Zij laten toe dat bepaalde groepen bedrijven te zeer betrokken zijn bij de uitvoering van sociale programma’s. Het VN-systeem moet duidelijk onafhankelijk zijn van de belangen van particuliere groepen, zegt Partricio Zambrano van de Latijns-Amerikaanse Studentenorganisatie van de Yale-universiteit. Maar over dat laatste punt zijn een aantal ngo’s het niet eens met elkaar - sommigen menen dat het effectiever is grote bedrijven mee te engageren in plaats van ze te isoleren.

Akhilesh Upadhyay