Onrust onder ngo's over VN-participatie

Niet-gouvernementele organisaties als Oxfam, Friends of the Earth en
Greenpeace zijn sinds begin de jaren 90 niet meer weg te denken van grote
VN-conferenties. Met hun goed gedocumenteerde rapporten, professioneel
lobbywerk en verfrissende acties hebben ze vaak evenveel invloed als de
regeringsdelegaties van middelgrote landen. De ngo’s zetten vervelende
thema’s op de agenda, nemen het op voor landen en bevolkingsgroepen die niet
of slecht vertegenwoordigd zijn in de VN en informeren de pers en hun
achterban over onderhandelingen die vroeger grotendeels in het donker
bleven.

Maar volgens Annan dreigt het VN-systeem te bezwijken onder de almaar
groeiende aantallen ngo’s die hun zeg willen doen. Twee jaar geleden waren
er wereldwijd al ongeveer 35.000 ngo’s. Meer dan 2.000 daarvan hebben een
consultatieve status binnen de Economische en Sociale Raad (ECOSOC), een
van de hoogste beleidsorganen van de VN. Ongeveer 1.400 ngo’s zijn
geaccrediteerd bij het Departement voor Publieksinformatie. Daardoor zou het
nu fysiek onmogelijk zijn alle ngo’s tevreden te stellen die willen
deelnemen aan conferenties of vergaderingen.

Volgens Annan zijn de intensieve contacten tussen de VN en de civiele
samenleving heel waardevol, maar ergeren veel lidstaten zich aan de druk om
steeds meer te overleggen met ngo’s. Van hun kant vinden die organisaties
dat ze niet genoeg aan bod komen en dat hun inbreng te weinig concrete
gevolgen heeft. Annan kondigde woensdag aan dat hij een panel zal
samenstellen om die problemen te bekijken.

De grote ngo’s die in het VN-systeem meedraaien zijn het niet eens met de
stelling van Annan dat de VN-organen overvraagd zijn door de toeloop van
ngo’s. Bewijzen daarvan zijn nog niet op tafel gekomen, zegt Jim Paul van
het Global Policy Forum, een internationale ngo die de ontwikkeling van de
VN kritisch volgt. Het klopt dat meer dan 2.000 ngo’s geaccrediteerd zijn
bij de Ecosoc, maar hoeveel daarvan wonen de vergaderingen bij? Daarover wil
het VN-secretariaat geen cijfers kwijt.

Paul gelooft dat Annan onder druk staat van sommige landen om de ngo’s weer
meer op afstand te houden. Ik heb het niet alleen over regeringen die nog
niet zoveel ervaring hebben met mondige burgerorganisaties, maar ook over
grote democratieën. De VS willen bijvoorbeeld niet dat ngo’s deelnemen aan
vergaderingen over ontwapening of aan discussies over Irak. Volgens Paul
reageren soms nog andere westerse landen allergisch tegen ngo’s, afhankelijk
van het onderwerp. En ook VN-medewerkers zelf zijn soms afwijzend tegenover
ngo’s -ze weten dat sommige thema’s die de organisaties aanbrengen en de
weinig diplomatieke aard waarop ze dat doen, bij veel lidstaten in het
verkeerde keelgat schieten.

De ngo’s argumenteren dat ze met hun uitgebreide kennis over hun
actieterreinen vaak informatie aandragen waarover regeringsdelegaties niet
beschikken. Burgerorganisaties vertolken soms ook de meningen van
minderheden of dissidente groepen die in officiële standpunten niet aan bod
komen. Daarom zouden de VN er goed aan doen nog meer beroep te doen op ngo’s
in plaats van hun inbreng te beperken. De ngo’s geven wel toe dat er een
groot onevenwicht bestaat tussen de participatie van organisaties uit de
rijke landen en ngo’s uit ontwikkelingslanden. Sommige ngo’s proberen daar
nu zelf al wat aan te doen. En ook de Europese Unie trok in september
bijvoorbeeld geld uit om meer ngo-vertegenwoordigers uit arme landen toe te
laten deel te nemen aan de VN-top over Duurzame Ontwikkeling in
Johannesburg.