Oost-Europese en ex-Sovjetmigranten willen maar even komen

60 tot 75 procent van de migranten uit Bosnië/Herzegovina, Roemenië, Georgië, Bulgarije, Kirgizstan, en Tadzjikistan zouden het liefst slechts tijdelijk hun land verlaten en vrij snel naar huis terugkeren. Dat besluit de Wereldbank uit een bevraging van teruggekeerde migranten in die landen.

“De huidige bilaterale akkoorden voor migratie bevatten geen mechanismen om circulaire of herhaalde migratie aan te moedigen. Als het duur is om een tijdelijk visum te krijgen worden mensen aangemoedigd om langer weg te blijven dan ze zelf willen. Ze weten dat de kans klein is dat ze nog eens terug mogen komen”, zegt Ali Mansoor, auteur van het rapport, voormalig hoofdeconoom bij de Wereldbank en nu werkzaam bij het ministerie van Financiën en Economische Ontwikkeling van Mauritius.

De huidige akkoorden schieten nog op andere manieren hun doel voorbij, zegt Mansoor. “Ze kunnen de stroom aan illegale migranten niet tegenhouden. Illegale migratie heeft belangrijke nadelen voor de ontvangende en de uitzendende landen, en de migranten zelf vallen gemakkelijk ten prooi aan uitbuiting. Bovendien zijn de huidige akkoorden niet op maat van laaggeschoolde arbeidskrachten”.

Een alternatief regime van circulaire migratie geeft werkgevers in ontvangende landen het recht op een wettelijke manier betaalbare arbeidskrachten te vinden in sectoren waar ze in eigen land geen mensen voor vinden, zegt het rapport. Het vermindert de illegale migratie en de kans op uitbuiting en komt tegemoet aan de vraag van de migranten zelf om kortere periodes van huis te zijn.

Wanneer migranten gemakkelijker kunnen terugkeren gaat dat ook de braindrain tegen en is dat beter voor de cohesie van families die anders uit elkaar worden gerukt. In combinatie met hogere straffen op zwartwerk kan de toestroom van illegale migranten worden gestopt.

“Circulaire migratie kan tegelijk een oplossing zijn voor de paradox dat ontvangende landen arbeidskrachten nodig hebben maar er niet voor willen zorgen”, zegt Wereldbankeconoom Bryce Quillin, medeauteur van het rapport.

Pensioen betaald in land van herkomst

“Een veelbelovend idee”, reageert Jean-Pierre Bou, beleidsmedewerker in het Directoraat-generaal Europese Commissie. “We moeten investeren in circulaire migratie als idee, maar er zijn ook een gevaren. We moeten op zoek naar manieren om mensen aan te moedigen in dit type van migratie te stappen en dan ook effectief terug te keren.”

Om de terugkeer te stimuleren stelt de Wereldbank voor dat migranten hun sociale voordelen mee naar huis kunnen nemen, zodat ze een pensioen en werkloosheidsuitkeringen kunnen ontvangen in het land van herkomst.

“Tot nu toe heeft de EU legale immigratie vooral mogelijk gemaakt voor hooggeschoolden. We hebben echter ook ongediplomeerde krachten nodig en daarvoor is dit Wereldbankrapport erg belangrijk”, zegt Bou. “Spanje, Italië en Groot-Brittannië hebben al nagedacht over de inschakeling van migranten in de landbouw en de zorg voor oudere mensen en kinderen.”

“Je moet geen raketwetenschapper zijn om te weten dat Europa veel migranten nodig zal hebben. Die mensen moeten in het kader van een goede procedure kunnen komen. De EU moet op zoek naar de beste manier om de mensen aan te trekken die onze arbeidsmarkt nodig heeft.”

Bou denkt wel dat de circulaire migratie best word beperkt tot specifieke domeinen, zoals landbouw en persoonsverzorging, omdat ze anders op teveel verzet zal stuiten.