Overleven in Oost-Congo: Chrispin Mvano ya Bauma, journalist

Hij doorkruist zijn regio, neemt foto’s en rapporteert aan verschillende internationale organisaties en aan de civiele samenleving van Noord-Kivu. Die gelooft in vrede via onderhandelingen. Daarvoor is kennis nodig van de concrete machtsverhoudingen en conflicten in alle uithoeken van de regio. Dat is precies waar Chrispin Mvano Ya Bauma zich mee bezighoudt. Hij werd al meermaals bedreigd. Hij blijft dan een tijdje onder de radar.

Chrispin Mvano en zijn gezin hebben het niet gemakkelijk. Hij woont met zijn vrouw Justine Mema en hun vier kinderen in een houten huis van vijf meter bij vier. Toen ik er vorig jaar logeerde, ging de oudste, Marceline, net naar het eerste leerjaar. De tweede, Arthur, hadden ze graag naar de kleuterklas gestuurd, maar daar hadden ze de middelen niet voor. Geen geld, geen onderwijs of gezondheidszorg in Congo. Ze hebben geen elektriciteit, geen stromend water.

Als je ‘s avonds licht wil, dan ga je naar buiten en spits je je oren. Hoor je een klein stemmetje “Pétrole! Pétrole!” roepen, dan begin je ook “Pétrole!” te schreeuwen. Dan komt het stemmetje naar je toe, meestal een kind. Op een nacht, we gingen net slapen, hoorde ik een doffe klap. Ik keek vragend naar Justine. Ze zei enkel: “Une catharine.” Une catharine? Met opengesperde ogen legde ze me uit dat dat een zware steen is waarmee men een deur verbrijzelt. Ongerust keek ik naar de houten planken. Je kon die zonder catharine intrappen. De ijzeren staaf die we elke avond voor de deur schoven, gaf enkel een gevoel van veiligheid. Ik hoorde haar zeker nog een uur in het donker bidden, smeken, prevelen. Ik vermoed op haar knieën, in het Kihunde, haar moedertaal.

Sinds de genocide in Rwanda in 1994 met 800.000 slachtoffers zijn er in Congo al ZEVEN MILJOEN doden gevallen.

Enkele dagen later werd ik wakker van geweerschoten. Ik luisterde heel aandachtig of ze naderden of niet. Iets later geratel van een machinegeweer en stilte. ‘s Anderendaags in de bus, eigenlijk een minibus waar je met z’n vijven op één bank zit, vernam ik dat het machinegeweer “het geweer” gedood had.

De bus naar het centrum van Goma kost een halve dollar en doet er iets minder dan een uur over. Mvano probeert het laden van zijn kleine laptop en gsm in centrum van Goma te combineren met toegang tot internet. Een cybercafé vraagt 1$ voor een halfuur internet. Dat je een halfuur moet wachten om één mail te openen is niet uitzonderlijk. Eén mail van Chrispin vergeet ik nooit. Hij was gewoon onbegrijpelijk, tot ik doorhad dat de “q” sytematisch de “a” verving, de “2” de “s”, enzovoort. Er ontbraken een paar toetsen aan het klavier. Verbinding aan-uit, stroom aan-uit… het is telkens een opdracht om teksten en foto’s door te sturen.

De ervaring heeft Chrispin geleerd naar een chique hotel te gaan. Hij bestelt er koffie, kan zijn apparatuur opladen en heeft er gratis internet. Hij doet er dan wel uren over om één kopje koffie op te drinken. Onlangs had de kelner, terwijl Chrispin even niet had opgelet, zijn kopje weggenomen terwijl het nog niet helemaal leeg was . Hij zag zich omringd door rijke blanken en durfde niet te reclameren. Iets later werden maaltijden besteld. De kelner vroeg Chrispin wat hij wilde eten. Honger had Chrispin genoeg, maar hij antwoordde: ‘Als ik mijn koffie al niet op krijg, hoe zou ik dan een maaltijd naar binnen krijgen?’

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van vzw Meral.