Protesten tegen waterkrachtcentrale in diepste kloof Europa

Servië en Montenegro vormden begin jaren negentig de Federale Republiek Joegoslavië, nadat vier andere deelrepublieken zich losmaakten van het toenmalige Joegoslavië. Het 650.000 inwoners tellende Montenegro kan niet in zijn eigen energiebehoefte voorzien en geeft jaarlijks 48 miljoen euro uit aan energie-import.

De beoogde waterkrachtcentrale zou een vermogen van 450 megawatt hebben – genoeg om een half miljoen mensen van stroom te voorzien. Voor het project moet wel een 500 meter hoge dam worden gebouwd. De kost daarvan wordt op 446 miljoen euro geschat. Een derde van de kosten worden gedekt door buitenlandse kredieten, de rest van het geld komt van buitenlandse bedrijven.

Het project roept echter weerstand op. De afgelopen drie maanden tekenden 15.000 mensen een petitie tegen bouw van de waterkrachtcentrale. De protesten dwongen de regering de kwestie in een parlementsdebat aan de orde te stellen.

Door de bouw van de dam komen unieke natuurgebieden onder water te staan, zegt milieuactivist Danilo Mrdak. De Tara-canyon en het nabijgelegen nationale park Durmitor zijn door de Unesco uitgeroepen tot biosfeerreservaat. De Tara-canyon is na de Grand Canyon in de Verenigde Staten het diepste ravijn ter wereld. Het ravijn is 82 kilometer lang en 1.300 meter diep. De Wereld Toerisme Organisatie zegt te vrezen dat Europa “een van zijn mooiste natuurreservaten kwijtraakt als het project doorgaat”.

De Tara-canyon is al decennialang populair bij wildwatervaarders uit het voormalige Joegoslavië en de rest van Europa. Het toerisme levert de economie jaarlijks honderdduizenden euro’s op. Montenegro heeft weinig industrie en is grotendeels afhankelijk van buitenlandse hulp.

Critici zeggen dat het stuwmeer achter de dam een groot deel van de canyon onder water zal zetten. Duizenden mensen zullen hun huizen moeten opgeven. De Montenegrijnen hebben nog bittere herinneringen aan soortgelijk project, dat veertig jaar geleden het ravijn van de rivier Piva verwoestte. Meer dan 12.000 mensen moesten toen verhuizen.

Voorstanders van de dam wijzen er op dat er de Tara de enige rendabele energiebron in het land is. Het project zou bovendien 5.000 nieuwe banen opleveren en de verzoening in de regio bevorderen na jaren van oorlog. De Tara vormt een natuurlijke grens tussen Montenegro en Bosnië. De dam komt gedeeltelijk op Bosnisch grondgebied. Bosnië wil een deel van de stroom afnemen en betaalde mee aan een haalbaarheidsonderzoek.

Tegenstanders beweren dat de regering de goedkope elektriciteit in de eerste plaats wil om de aluminiumfabriek KAP in de hoofdstad Podgorica aantrekkelijker te maken voor buitenlandse kopers. Die fabriek is nu afhankelijk van dure elektriciteit uit het buitenland. Onderhandelingen over de verkoop van KAP aan het Russische aluminiumbedrijf Russal zouden al in een vergevorderd stadium zijn. (JS/PD)