Rookgordijn rond Antitabaksverdrag trekt op

Waarschijnlijk ondertekenen de ministers van de 190 WGO-landen morgen (woensdag) al het Kaderverdrag over Tabakscontrole (FCTC). Het Antitabaksverdrag wordt het eerste internationale gezondheidsverdrag op het WGO-palmares. Het verdrag legt de verkoop, het verbruik en de promotie van tabak een hele reeks beperkingen op. De meest controversiële restricties zijn de gezondheidswaarschuwingen op de pakjes sigaretten en tabak (een derde van de totale oppervlakte) en de verbanning van tabaksreclame op sportevenementen.

De meeste WGO-landen keurden de ontwerptekst in maart al goed, maar de Verenigde Staten lagen tot eind vorige week dwars. Washington wilde een clausule inbouwen waardoor Amerikaanse burgers en bedrijven konden vrijgesteld worden van de verplichtingen van het verdrag. Zo’n ‘uitstapclausule’ wordt stilaan het handelsmerk van de regering-Bush als het over internationale verdragen gaat.

De Amerikaanse ministers van Volksgezondheid Tommy Thompson sloeg afgelopen zondag vriend en vijand met verstomming toen hij bekend maakte dat Washington de huidige tekst onverkort zou goedkeuren. Veel antitabaksgroepen wijten de beslissing aan het feit dat de ontwikkelingslanden het been stijf hielden.
Erg weinig regeringen stonden achter het Amerikaanse standpunt. De VS waren zo geïsoleerd dat ze geen andere keuze hadden dan meewerken, zegt Mary Assunta van een Maleisische antitabaksgroep.

Toch waarschuwen heel wat activisten dat de machtige tabakslobby de uitvoering van het verdrag op duizend-en-één manieren zullen trachten te blokkeren. Opgelet: het is niet omdat je een verdrag ondertekent, dat het ook geratificeerd is, zegt Assunta De Amerikaanse ‘bedrijfswaakhond’ Infact stelt dat de Amerikaanse regering nog steeds nauwe banden heeft met de tabaksindustrie. Toen hij nog gouverneur was in de staat Wisconsin, stond de deur van minister Thompson wagenwijd open voor tabaksgigant Philip Morris (inmiddels herdoopt tot Altria) en zijn dochter Kraft.

In de marge van de WGO-jaarvergadering in Genève waarschuwden niet-gouvernementele organisaties uit Azië voor de groeiende invloed van Philip Morris in de regio. De Aziatische verkoop van het bedrijf, de grootste sigarettenproducent ter wereld, steeg vorig jaar met drie procent. In een interne nota die in Genève uitlekte, roemt de bedrijfstop de rechtstreekse toegang tot belangrijke regeringsleden in elk land en een sterke relatie met het secretariaat van (het handelsblok van Zuidoost-Aziatische landen) ASEAN. De tabaksgigant sponsort onder meer de ASEAN Art Awards en de kunstenfestivals van Singapore en Hongkong.

Het zijn de ontwikkelingslanden die het meeste heil mogen verwachten van het antitabaksverdrag. De Wereldgezondheidsorganisatie verwacht dat het aantal mensen dat sterft aan de gevolgen van sigaretten tegen 2020 zal verdubbelen tot bijna tien miljoen per jaar als er geen internationale maatregelen genomen worden. Zeventig procent van de tabaksdoden komen op conto van de ontwikkelingslanden, voorspelt de WGO - een gevolg van de bevolkingsaanwas en van het feit dat de tabaksindustrie haar werkveld naar die landen verlegt.