Russische steden verkruimelen

Vier mensen kwamen daarbij om. De Russische minister van Noodsituaties,
Sergej Sjojgoe, wijtte het ongeluk in Sint Petersburg meteen aan het slecht
ontwerp en constructie van het gebouw. Dat was overigens geen excuus - niet
alleen commentatoren slingerden meteen de adjectieven ‘symptomatisch’ en
‘symbolisch’ richting Moskou en hekelden de gestage verkruimeling van de
Russische stedelijke infrastructuur, ook premier Kasjanov stak meteen een
hand in eigen boezem.

Op een conferentie over duurzame stedelijke ontwikkeling in de Russische
hoofdstad kon hij ook moeilijk anders. Kasjanov had eerder van president
Poetin het bevel gekregen om wat te doen aan de stedelijke teloorgang – niet
in de chique wijken van zakencentra of datsjadorpen, maar in de grote
woonwijken met de typische clusters van flatgebouwen. Op de conferentie
kondigde Kasjanov gemeentelijke hervormingen voor stadsbouw en nieuwe
hypotheekregels aan. Behalve aandacht voor een kwalitatief hoogstaandere
bouw, moeten ook de inwoners de mogelijkheid krijgen meer geld investeren in
hun woonst.

VN-baas Annan viel de Russische eerste minister bij, maar trok de zaak
verder open en pleitte voor meer behoorlijk (stads)bestuur. Ook
criminaliteit, milieuvervuiling en armoede zijn urbane plagen die volgens
Annan schrikwekkende proporties beginnen aan te nemen.

Het Russische probleem is moeilijk te onderschatten. Naar schatting
drieduizend grote en kleinere steden, goed voor 100 miljoen inwoners,
storten langzaam in. Een almaar hardnekkiger weerkerend probleem zijn de
nutsvoorzieningen in grote gebouwen. Sinds de sovjettijd wordt elke grote
nieuwbouw aangesloten op de centrale stookplaats van de wijk. Eén grote
centrale verwarming staat in voor de verwarming van honderden flats. Rond
oktober zet de man met de gereedschapskist de verwarming op, in maart-april
gaat de kraan weer dicht. Uiterst makkelijk en sociaal, maar een klein
mankement kan meteen duizenden mensen in de kou zetten, wat de afgelopen
jaren steeds vaker gebeurt. Het netwerk van buizen wordt haast niet meer
onderhouden. En als er niets misgaat, draait het voormalige staatsbedrijf
wel zelf de kraan dicht: de bewoners kunnen de factuur niet meer betalen.

Een electoraal interessant probleem dat het Kremlin eerder dit jaar bij de
horens vatte. Een overeenkomst met de Wereldbank voor een lening van 85
miljoen dollar om de verkwistende en roetbrakende verwarmingssystemen te
moderniseren, zal echter niet volstaan. Konstantin Titov, gouverneur van de
Samara-regio in centraal Rusland, heeft luidop heimwee naar de rijkere
sovjettijd, toen er op grote schaal gebouwd werd en de verwarmingssystemen
goed werden onderhouden. “Nu hebben de regio’s niet eens geld meer om
verkrotte gebouwen af te breken,” zucht Titov.

In het zog van Annan wijzen experts en ambtenaren ook op de toenemende
vervuiling in en rond Russische steden. Vooral de kwaliteit van de lucht en
het drinkwater is alarmerend laag. Volgens Joeri Tsaturov, adjunct-hoofd van
de Federale Milieu-controledienst, ligt de milieuvervuiling in meer dan 30
steden vijfmaal hoger dan de norm. Tot de ongezondste steden behoren
Siberische miljoenensteden als Magnitogorsk, Novokuznetsk, Omsk, Chabarovsk
and Jekaterinburg. Elk jaar komen er door de pollutie ongeveer 20.000 mensen
om, aldus Tsaturov.