Slachtoffercijfers Bosnië zijn fel overdreven

Alle partijen die betrokken waren bij de oorlog in voormalig Joegoslavië, overdreven de aantallen slachtoffers, zegt Vojin Dimitrijevic, rechtsgeleerde in Belgrado. Dat had tot doel om te laten zien wie het ergste leed en wie gestraft zou moeten worden voor de misdaden. Het idee daarachter is dat de bevolkingsgroep die het meest geleden heeft, het meeste recht heeft zich te wreken. Het geclaimde aantal van 200.000 was voor de Bosnische regering de basis voor een aanklacht tegen Servië bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Het onderzoek dat tot dusverre is gevoerd, komt aan een dodental van ongeveer 93.000. Directeur Mirsad Tokaca van IDC verwacht dat het aantal nog kan oplopen tot ongeveer 100.000. Het lijkt erop dat 70 procent van de slachtoffers bestaat uit Bosnische moslims, 25 procent uit Serviërs en 5 procent uit Kroaten. Tokaca overweegt om de gegevens op internet te zetten, inclusief een indeling naar etniciteit, regio, leeftijd, geslacht en tijd.

Een van de grootste drama’s tijdens de oorlogsperiode speelde zich af in 1995, toen de door Nederlandse VN-militairen beschermde enclave Srebrenica door de Bosnische Serviërs onder de voet werd gelopen. Zij zouden zo’n 8.000 mannen en jongens hebben geëxecuteerd. De Bosniërs noemen het het ergste bloedbad in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. De Serviërs ontkennen dat de massamoord heeft plaatsgevonden, zij beweren dat het verhaal verzonnen is om hen in een slecht daglicht te plaatsen.

Bij het Herdenkingscentrum in Potocari-Srebrenica zijn duizenden graven waar slachtoffers van de massamoord begraven zouden liggen, maar geen enkele functionaris uit Bosnië-Hercegovina wil dat publiekelijk verklaren. Veel graven behoren toe aan moslims die al in 1992 werden vermoord in de omgeving van Screbrenica. Hun lichamen werden na de oorlog gevonden, geïdentificeerd en samen met de slachtoffers van de massamoord begraven. Daardoor leek het aantal slachtoffers van de massamoord hoger.

De internationale gemeenschap koos in het conflict de zijde van Bosnië, toen lokale Serviërs, gesteund door Belgrado en het regime van Slobodan Milosovic een etnische zuivering uitvoerden onder de niet-Serviërs. De wreedheden tegen Bosnische moslims werden breed uitgemeten in de internationale media en ze werden tevens gebruikt voor lokale propaganda-doeleinden. Nu de werkelijke aantallen steeds preciezer worden, weigeren Bosnische functionarissen op de IDC-cijfers te reageren.

Het grootste probleem is dat er, na het einde van de oorlog niet gelijktijdig volkstellingen zijn gehouden in Bosnië, Kroatië, Servië en Kosovo, zegt Srdjan Bogosavljevic, directeur van onderzoeksbureau Strategic Marketing. Daardoor was er ruimte voor het manipuleren van gegevens.

De laatste volkstelling in het voormalige Joegoslavië werd in 1991 gehouden, vlak voor het uitbreken van de oorlog. Bogosavljevic was destijds hoofd van het Federale Kantoor voor Statistiek. Kroatië en Servië hielden de eerste naoorlogse telling in 2002. Bosnië en Kosovo hielden helemaal geen telling.

Het IDC is een niet-gouvernementele organisatie die wordt gefinancierd door de Noorse regering. De organisatie werd in april 2004 opgericht om onderzoek te doen naar het exacte aantal slachtoffers van de oorlog die tussen 1992 en 1995 woedde in Bosnië. Tokaca verwacht in maart volgend jaar definitieve cijfers te kunnen presenteren.