'Sociaal verantwoordelijke' tabaksgigant maakt weinig indruk

BAT is behoorlijk trots op dit sociaal verantwoordelijkheidsrapport, dat
volgens de tabaksproducent de eerste publicatie in haar soort is in de
tabaksindustrie. Dit is een ernstig werkstuk, geen PR-document. Een
sociaal rapport heeft de bedoeling de problemen in verband met onze
producten rechtstreeks aan te pakken, zegt BAT-leider Martin Broughton. BAT
probeert aan te tonen dat het zijn ‘sociale verantwoordelijkheid’ opneemt
doordat het in september 2001 vrijwillig richtlijnen heeft aanvaard met
betrekking tot de marketing. Volgens BAT vormen deze nieuwe wereldwijd
consequente internationale verkoopnormen werkelijk een hele vooruitgang.

Het volledige rapport is woensdag ter beschikking gesteld van het personeel
in het BAT-kantoor in Londen, maar zal pas over ruim een week op het
internet worden geplaatst. Alleen het deelrapport over Maleisië is al
openlijk bekend gemaakt. Het werd meteen op kritiek onthaald. BAT gaat
gewoon over tot de orde van de dag, zegt Mary Asunta van de
Consumentenorganisatie van Penang in Maleisië, die onderzoek verricht naar
de tabaksindustrie in dat land. Het BAT-rapport voor Maleisië stelt dat
nicotine een stof is die van nature voorkomt in de tabaksplant, die
vermoedelijk een licht stimulerend effect heeft. Maar Asunta wijst erop dat
BAT vergeet het belangrijkste kenmerk van nicotine te vermelden, namelijk
zijn verslavende eigenschappen. Het rapport wil evenmin erkennen dat er bij
het verbranden van tabak verwoestende gezondheidseffecten ontstaan door
teer. Het vermeldt alleen dubbelzinnig dat men vermoedt dat teer verband
houdt met een aantal van de gezondheidsrisico’s die vaak worden geassocieerd
met roken.

Ter voorbereiding van het rapport organiseerde BAT gesprekken met
‘belanghebbenden’ in 14 landen. In Maleisië suggereerden die belanghebbenden
dat BAT zou moeten overwegen uiteindelijk alle advertenties en promotie voor
sigaretten stop te zetten, zelfs voor volwassenen. Maar BAT vond dit een
onaantrekkelijk voorstel dat het dan ook snel verwierp. Het stopzetten van
de rechtstreekse marketing aan consumenten behoort op dit moment niet tot
onze verantwoorde marketingdoelstellingen, was het antwoord. Eigenlijk
zeggen ze dat er niets zal veranderen, verduidelijkt Asunta.

Financiële analisten denken niet dat een wijziging in de verkoopnormen een
negatief gevolg zal hebben voor de verkoop. In een uitgelekte nota noemt een
analist van de Groep Credit Suisse dit initiatief een pro-actieve manier om
het imago van de tabaksindustrie op te poetsen. Door pro-actief nieuwe
internationale marketingnormen vast te leggen, proberen de multinationals
misschien wel een aantal voorstellen af te weren die de
Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) aan het uitwerken is om het aantal
gerookte sigaretten in de hele wereld te verminderen. BAT probeert
natuurlijk te weerleggen dat dit rapport bedoeld is als PR-instrument. Maar
een samenvatting van de bijeenkomsten vorig jaar in Uganda heeft het
scepticisme van gezondheidsgroepen wel aangewakkerd. In het verslag staat
o.a. te lezen de bedreigingen op lange termijn voor de tabaksindustrie
vanwege de WGO en de Wereldbank via hun tabaksvijandig beleid zouden
eventueel kunnen worden beperkt door initiatieven om onze reputatie te
verbeteren…

Vorig jaar verkocht BAT meer dan 800 miljard sigaretten, dat is ongeveer 15
procent van de wereldmarkt. De WGO, die probeert te komen tot een
wereldwijde conventie over tabaksconsumptie, schat dat het aantal doden
tengevolge van tabaksconsumptie nog zullen toenemen van 4 miljoen per jaar
nu tot 7 miljoen in 2030. Op basis van die trend heeft de Britse Actiegroep
Roken en Gezondheid ASH berekend dat het aandeel van BAT in het aantal
tabaksdoden de komende dertig jaar gemiddeld een miljoen mensen per jaar zou
kunnen zijn. Dit is natuurlijk het belangrijkste effect van de producten
van BAT, dat zeker aan bod zou moeten komen in een rapport over de sociale
verantwoordelijkheid, zegt Clive Bates, directeur van ASH. Dat is nu niet
het geval. Het rapport verstrekt wel gegevens over de gezondheid en de
veiligheid van de werknemers bij BAT, maar niet over de gezondheidseffecten
voor de consumenten.