Tokio probeert beweging te krijgen in ontwikkelingsronde

Onder de 25 landen die van vrijdag tot zondag in Tokio voor een doorbraak
moeten zorgen, bevinden zich alle zwaargewichten uit beide kampen: de
Europese Unie, de VS, Canada en Australië voor de geïndustrialiseerde
wereld; China, India, Zuid-Korea, Indonesië, Mexico, Brazilië, Nigeria en
Zuid-Afrika voor de ontwikkelingslanden. De WHO telt in totaal 145
lidstaten, maar heeft al eerder geprobeerd de onderhandelingen een impuls
te geven door in een kleinere groep te vergaderen. Die aanpak is niet
onomstreden.

De WHO-onderhandelaars liggen ver achter op het schema dat in Doha werd
afgesproken. Er zit geen schot in de gesprekken over de vrijmaking van de
landbouwsector voor veel ontwikkelingslanden het allerbelangrijkste thema.
Ook rond andere onderwerpen die ze op de agenda hebben geplaatst de
speciale en gedifferentieerde behandeling van arme landen, de volledige
uitvoering van alle akkoorden uit de vorige onderhandelingsronde en de
mogelijkheid voor arme landen om goedkope kopieën van gepatenteerde
geneesmiddelen in te voeren, is nog geen overeenstemming bereikt.

De Thaise directeur van de WHO, Supachai Panitchpakdi, liet afgelopen week
verstaan dat het uitblijven van een akkoord rond de invoer van goedkope
geneesmiddelen in ontwikkelingslanden een negatieve uitwerking zal hebben
op het geheel van de onderhandelingen. Tot hiertoe bleven alle voorstellen
voor een regeling afketsen op de weigering van de VS om het patentrecht
voor meer dan een handvol ziekten buiten werking te stellen.

Het stokken van het onderhandelingsproces begint een schaduw te werpen over
de komende ministerconferentie van de WHO die in september in het
Mexicaanse Cancun plaatsvindt. De industrielanden hopen dat in Cancun
nieuwe onderhandelingen over investeringen, mededingingsregels,
handelsbevorderende maatregelen en meer transparantie in overheidsaankopen
kunnen worden gelanceerd. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de
ontwikkelingslanden daarmee zullen instemmen zonder tegemoetkomingen van de
rijke landen rond de thema’s die hun nauw aan het hart liggen.

Stuart Harbinson, de voorzitter van het WHO-comité dat de
landbouwonderhandelingen in goede banen leidt, heeft er geen goed oog in.
Volgens hem hebben tonen enkele delegaties “geen ambitie” om vooruitgang te
boeken. Alleen in zuiver technische dossiers konden tot hiertoe resultaten
worden geboekt. De onderhandelingen over de vrijmaking van de handel in
landbouwproducten begonnen op 1 januari 2000, en werden eind 2001 opgenomen
in het onderhandelingsproces van Doha. Ze zouden op 31 december 2004 rond
moeten zijn. Maar op 31 maart van dit jaar zouden de WHO-lidstaten het al
eens moeten zijn over de modaliteiten van de eigenlijke discussie over de
afbouw van invoerheffingen en andere protectionistische maatregelen.

De standpunten in de onderhandelingen over de handel in landbouwproducten
liggen ver uit elkaar. Bijna alle ontwikkelingslanden vinden dat er
radicaal komaf moet worden gemaakt met protectionistische maatregelen en
subsidies. De Verenigde Staten willen ook af van de meeste invoerheffingen,
maar zouden het liever niet hebben over de forse subsidies die ze aan hun
boeren toestaan. En dan zijn er de Europese Unie, Japan, Zuid-Korea en
enkele kleine rijke landen die hun systeem van marktbescherming liefst zo
min mogelijk zouden veranderen.

Intussen komt er kritiek op de pogingen om de onderhandelingen vlot te
trekken in vergaderingen waarop niet alle WHO-leden worden uitgenodigd.
Canada en Costa Rica, die er ook in Japan bij zullen zijn, organiseerden
afgelopen week in Genève nog een zogenaamde ‘mini-ministertop’ zonder veel
resultaat overigens. Volgens WHO-woordvoerder Keith Rockwell hebben veel
landen geprotesteerd tegen die aanpak.