Turkije schiet in eigen voet met verbod op Koerdische partij

De motivatie van het vonnis laat nog op zich wachten, maar algemeen wordt aangenomen dat het verbod te maken heeft met de wens tot regionale autonomie voor Turkije’s Koerdische bevolking (20% van de 70 miljoen tellende bevolking van Turkije) en haar relatie met de Arbeiderspartij van Koerdistan (PKK).
De sluiting van de DTP vormt het sluitstuk van een jarenlange isolatiepolitiek.
Ook al bestuurt de partij circa honderd gemeentes in het Koerdische Zuidoosten van het land en zetelt het sinds 2007 in het Turkse Parlement, de regering, de regeringspartij en de oppositie hebben systematisch geweigerd met de DTP in gesprek te gaan.
Het excuus om contacten uit de weg te gaan zijn de banden van de DTP met de verboden PKK.

Onderhandelde oplossing

Hoewel DTP herhaaldelijk publiekelijk geweld veroordeelde, weigerde de partij zich eenzijdig te distantiëren van de PKK, waarmee het ideologisch verwant is. 
In plaats daarvan trachtte de DTP te bemiddelen in het zoeken naar een onderhandelde oplossing voor Turkije’s Koerdische kwestie en het 25 jaar oude gewapend conflict met de PKK.
De kans op een politieke oplossing leek te groeien toen de regeringspartij AKP eerder dit jaar een ´Koerdische opening´ aankondigde, een regeringsinitiatief om tot een vreedzame oplossing van de Koerdische kwestie te komen.
De deur naar deze opening, bleef echter op een kier steken en lijkt nu in het slot te zijn gegooid. Zowel premier Erdogan als president Gül schaarden zich vrijdag onmiddellijk achter het sluitingsverbod van het hof.

Bewegingsruimte beperkt

Erdoğan en Gül wekten de indruk dat de DTP de sluiting aan zichzelf te danken heeft. Alleen de AKP’ parlementsvoorzitter, zei in een reactie dat het parlement de sluiting van de DTP had kunnen voorkomen door de wet op de politieke partijen te veranderen.
Die wet beknot de politieke bewegingsruimte en een amendering van de wet stond dan ook al lang op de agenda van de Europese Commissie en het Europees Parlement, die de sluiting dan ook veroordelen.
Het is niet de eerste keer dat een Koerdische politieke partij verboden wordt. De vier voorgangers van de DTP waren een zelfde lot beschoren. Deze verboden getuigen van de onwil van Turkije om ruimte te geven aan de politieke integratie van de Koerden.
Sommige commentatoren spreken ook van onmacht: de Turkse staat lukt het niet af te rekenen met de PKK, en daarom straft het de legale politiek. Cruciaal is echter dat met het verb een momentum voor verandering verloren gaat.

Staakt-het-vuren

De vraag is hoe zwaar deze beslissing zal wegen op de toekomstige politieke ontwikkelingen in Turkije.
Enkele maanden terug kon er nog gedacht worden aan een verlenging van het eenzijdig staakt-het-vuren van de PKK en zelfs een beëindiging van de guerrilla gepaard gaand met een verandering van de grondwet en een vorm van autonomie in het Koerdische Zuidoosten. 
Vandaag lijkt het er evenwel op dat de spanningen in het Zuidoosten opnieuw zullen stijgen. De regio is het toneel van ernstige ongeregeldheden.
Analisten waarschuwen er voor dat de spanningen zich bovendien niet langer beperken tot het Zuidoosten, maar zich dreigen uit te breiden naar de grote metropolen, zoals Istanboel en Izmir.
In deze steden leven honderdduizenden Koerdische migranten, die hier in de jaren negentig hun toevlucht zochten nadat hun dorpen ontruimd waren door het leger.
Afgelopen weekend hebben zich in het centrum van Istanboel al gewelddadige confrontaties voorgedaan tussen honderden aanhangers van de DTP en evenveel extreemrechtse Turken.

Communicerende vaten

Met het verbod op Koerdische partijen schiet Turkije zich in de eigen voet. Uit de sluiting concluderen de Koerdische beweging en de vele honderdduizenden, zo niet miljoenen sympathisanten, dat gewapend verzet ook vandaag nog noodzakelijk blijft.
Indien DTP en PKK communicerende vaten zijn, betekent sluiting van de DTP aanwas voor de PKK. De afgelopen weken meldden de PKK al een toename van nieuwe rekruten. 
En iedere jonge man of vrouw die zich aansluit bij de PKK laat een familie achter in Turkije, die zijn hart zal leggen bij hun geliefde in de bergen. Door het de Koerden onmogelijk te maken legale politiek te bedrijven en hun zo het geloof te ontnemen op het verkrijgen van gelijke rechten, maakt het de gewapende strijd voor de Koerden een noodzakelijk kwaad.
Op die manier bekeken is het nog maar de vraag wie er zich vandaag schuldig maakt aan het in gevaar brengen van de nationale eenheid en ondeelbaarheid van de Republiek.
Met de sluiting heeft het Grondwettelijk Hof de DTP parlementariërs met een duidelijke boodschap weggestuurd: de Koerden en haar vertegenwoordigers blijven tweederangs burgers.