Umicore het meest duurzame bedrijf ter wereld?

In 2004 kwam Umicore met veel tam-tam een opkuisoperatie overeen met de Vlaamse overheid die inderdaad historisch was: 77 miljoen euro om ondermeer gecontamineerde grond op grote schaal te vervangen door propere grond. En ja, het bedrijf doet vandaag fantastisch werk op het gebied van recyclage en inspanningen om de uitstoot te verlagen. Maar dat neemt hun openstaande factuur niet weg.

Mijn berekeningen van de ecologische schuld die Umicore in Hoboken nog open had staan, kwamen in 2009 uit op ongeveer 300 miljoen euro, wat ik toen samen met mijn coördinator, een onderzoeker en een professor van de ULB ben gaan voorstellen aan voorzitter van de raad van bestuur van Umicore, Thomas Leysen. Die hechtte weinig geloof aan de ‘post-modern science’ en de ‘popular epidemiology’ methodes waar het onderzoek in kaderde, maar afgelopen maand werd dit onderzoek wél gepubliceerd in Ecological Economics from the Ground Up, een nieuw handboek voor ecologische economen. Gepubliceerd bij Routledge en onderschreven door een professor in de ecologische economie met een stevige staat van dienst: Joan Martinez-Alier.

Drie openstaande rekeningen

Om een lang verhaal kort te maken: Umicore heeft in Hoboken nog op zijn minst drie openstaande rekeningen: voor het niet mogen groeien van fruit of groenten in heel Hoboken sinds 1973, voor de gezondheidsschade bij kinderen én voor de vele extra kankergevallen rond de fabriek in Hoboken. De studie toont aan dat er veel meer kankers in Hoboken zijn dan normaal en dat er een positieve correlatie bestaat tussen de hoeveelheid kankergevallen en afstand tot de fabriek. Het onderzoek baseert zich ook op een hele reeks van peer-reviewed artikels uit Nature, The Lancet en andere bronnen om de kansen in te schatten dat andere verklarende factoren dan de uitstoot van de fabriek de oorzaak van de grote hoeveelheid kankergevallen zou zijn. En die zijn verwaarloosbaar.

De openstaande bedragen die in het onderzoek naar voor kwamen zijn niet het resultaat van een chemische formule, maar dienen om een idee van de orde van grootte te geven. De bedragen kwamen uit op respectievelijk rond de 50 miljoen euro ecologische schuld voor alle Hobokenaren die al veertig jaar niets mogen telen omwille van de vervuiling door Umicore, nog eens 50 miljoen euro voor alle kankerbehandelingen, rond de 200 miljoen euro voor de nabestaanden van kankerdoden en nog eens 10 miljoen voor de behandeling van kinderen met lood in hun bloed. Alle berekeningen, bronnen en details staan beschreven in hoofdstuk 16 van Ecological Economics from the Ground Up (Environmental Justice and Ecological Debt in Belgium: The UMICORE case).

In de spiegel kijken

In mijn studie ging het enkel over de ecologische schuld van het bedrijf in Hoboken. Het ging niet over de locale ecologische schuld op andere locaties en niet over de globale ecologische schuld door het onrechtmatig toeëigenen van grondstoffen in vroegere kolonies. Het ging over zeer concrete zaken voor zeer concrete mensen in Hoboken. Thomas Leysen liet ons in dat gesprek weten dat hij elke ochtend in de spiegel wil kunnen kijken en weten dat hij de juiste beslissingen neemt. Wil zijn opvolger Marc Grynberg dat ook doen? Geen enkel bedrijf dat zulk verleden met zich meesleept en dat weigert om zijn schulden aan de mensen rond zijn fabriek af te lossen verdient het om het meest duurzame bedrijf ter wereld genoemd te worden, ongeacht wat het vandaag doet.