Varkenspest zit Roemenië in de weg

Roemenië trad op 1 januari van dit jaar toe tot de Europese Unie. Hoewel vrij verkeer van goederen een basisprincipe is van de EU, besloot de Europese Commissie het verbod op de export van Roemeens varkensvlees te handhaven om de verspreiding van varkenspest te voorkomen. Het verbod is al sinds 2004 van kracht, nadat in het land diverse uitbraken van die ziekte werden geconstateerd.
De Roemeense autoriteiten schatten dat het land jaarlijks 200 miljoen euro misloopt als gevolg van de het exportverbod. In juli stelde Roemenië dat de ziekte succesvol was bestreden en dat het tijd was voor nieuwe onderhandelingen met de EU over opheffing van het verbod. In de eerste week van augustus werden echter opnieuw sporen van het virus aangetroffen op twee varkensbedrijven (Igris en Cenei) van Smithfield in het district Timis, ongeveer 500 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Boekarest.
Smithfield, een van de grootste vleesproducenten ter wereld, is sinds 2004 in Roemenië actief. “Smithfield voorspelt dat Roemenië de belangrijkste voedselproducent in Europa zal worden”, zei Michael Cole, vice-voorzitter van Smithfield Inc. destijds. “Ons doel is om het grootste varkensvleesbedrijf in Roemenië te worden en uit te groeien tot een belangrijke partij op de Europese markt als Roemenië toetreedt tot de EU.” 
Smithfield heeft momenteel dertig varkensbedrijven in Roemenië. Op de bedrijven worden ongeveer 400.000 varkens gehouden. Het bedrijf is van plan meer dan een miljard dollar te investeren in het land. Tijdens een toespraak op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag (4 juli), bedankte de Roemeense president Traian Basescu Smithfield voor de “hulp bij het houden van varkens op de Amerikaanse manier.” De voormalige minister van Landbouw, Ilie Sarbu, prees de omstandigheden waaronder de varkens gehouden worden.
De Roemeense inspectie is daar minder enthousiast over. Het Nationale Bureau voor Milieubescherming constateerde na de uitbraken in augustus dat varkensbedrijf Igris niet de juiste milieuvergunning had en dat er dubbel zoveel varkens werden gehouden als toegestaan. Uit onderzoek van de Nationale Veterinaire Gezondheidsautoriteit bleek op 8 augustus dat van de 25 bedrijven van Smithfield in het district Timis, er maar 11 toestemming hebben om varkens te houden.
“De industriële varkenshouderij op de wijze van Smithfield wordt gezien als een van de meest dieronvriendelijke methodes”, zegt CEE Bankwatch Network, een groep niet-gouvernementele organisaties die bedrijven in Centraal en Oost-Europa in de gaten houden. “Smithfield combineert minimale kosten met maximale exploitatie van de dieren. Ze worden gehouden in overvolle stallen, waar het geluidsniveau ongeveer 90 decibel is en de lucht vol zit met giftige gassen. De veterinaire regels worden vaak overtreden.”
Smithfield kreeg eerder al in Polen al negatieve publiciteit wegens overtreding van de milieuwetten. Het bedrijf kreeg volgens United Food and Commercial Workers in 1997 in de Verenigde Staten een boete van 12,6 miljoen dollar wegens 7.000 milieuovertredingen.
De Roemeense ngo TERRA Millennium III deed eind vorig jaar onderzoek naar de praktijken van Smithfield in Roemenië. “We hebben de autoriteiten in Timis gewezen op de praktijken van Smithfield in de VS en Polen”, zegt Ionut Apostol, uitvoerend directeur van TERRA Millennium III. “Het bedrijf is waarschijnlijk warm onthaald in het land, omdat de directie wie wie ze moet omkopen, zowel op plaatselijk niveau als in Boekarest.”
De persvoorlichting van Smithfield in Roemenië reageerde met een persbericht op verzoeken om commentaar. In het persbericht wordt bevestigd dat op een van de bedrijven, Igris 1, varkenspest is geconstateerd. Het bedrijf stelt dat alle nodige maatregelen zijn getroffen om verspreiding te voorkomen. Ook wijst Smithfield erop dat tussen januari en juli van dit jaar “meer dan zestig uitbraken zijn gerapporteerd, waarvan niet één in de industriële varkenshouderij”.