VN publiceren alarmerend rapport over de GLOF, de 'tsunami' van deHimalaya

Het nieuwe onderzoek toont nog maar een topje van de ijsberg. De studie, die
werd uitgevoerd door experts van UNEP, het Milieuprogramma van de Verenigde
Naties (VN), heeft enkel betrekking op Nepal and Bhutan. De wetenschappers
konden de Himalaya in India niet onderzoeken omdat de smeltmeren aldaar in
de gevoelige grensregio tussen Pakistan en Kashmir liggen. Ook de smeltmeren
in Tibet, China en de Centraal-Aziatische republieken moeten nog in kaart
gebracht worden.

Een meer dat naar beneden komt, is als een enorme bulldozer die alles op
zijn pad meesleurt, zegt Surendra Shreshtha, de regionale UNEP-coördinator
voor Azië. Als een smeltmeer uit zijn oevers barst, is er geen houden meer
aan. Miljoenen liters water storten zich dan in de vallei. Dat vormt niet
alleen een bedreiging voor de mensen die er net onder wonen; een instortend
smeltmeer veroorzaakt een vloedgolf die tientallen kilometers aanhoudt. In
het jargon heeft zoiets een GLOF (Glacial Lake Outburst Flood).

Twintig meren in Nepal en 24 in Bhutan staan op het punt in te storten en
zullen dat binnen dit en vijf jaar ook doen, zeggen de wetenschappers van
UNEP. Het nieuwe onderzoek startte in 1999 en is gebaseerd op een
vergelijking van topografische kaarten, luchtfoto’s en satellietbeelden. De
onderzoekers bekeken 3.252 gletsjers en 2.323 smeltmeren in Nepal en 677
gletsjers en 2.674 smeltmeren in Bhutan. Wie weet hoeveel meren er in de
Himalaya zich in eenzelfde kritieke toestand bevinden, zegt Surendra
Shreshtha. De Himalya-keten bevat tienduizenden van die meren en
waarschijnlijk zijn enkele honderden daarvan echt gevaarlijk.

Tot dusver zijn er sinds 1935 12 GLOFs bekend in de Himalaya. Het
spectaculairste geval kwam in 1954 in Tibey voor, toen het Sangwang Cho meer
leegliep. Driehonderd miljoen kubieke meter water stortte zich toen de
diepte in, wat een 40 meter hoge vloedgolf veroorzaakte op de Nyang Qu
rivier. De steden Gyangze en Xigaze, respectievelijk op 120 kilometer en 200
kilometer van het meer, werden toen overspoeld en gedeeltelijk verwoest.
Andere bekende GLOFs zijn die van Dig Tsho in augustus 1985 in Nepal één in
1981 in Tibet, die tot 50 kilometer stroomafwaarts bruggen en dorpen
meesleurde.

Wat af en toe gebeurde in het verleden gaat door de opwarming van de aarde
een frequent fenomeen worden, zo waarschuwt het rapport. De dreiging kan nog
afgewend worden door een gecoördineerde strategie die afwatering combineert
met een systeem dat tijdig waarschuwt voor oeverbreuken.

Er is nog heel wat werk aan de winkel. De strategie wordt toegepast bij
slechts één kritiek smeltmeer in Nepal. Tsho Rolpa, het meer in kwestie, was
in de jaren 50 slechts 230 vierkante meter groot en is nu zes keer in omvang
toegenomen tot 1,4 vierkante kilometer. Intussen werd het peil verlaagd met
drie meter, maar het moet nog 20 meter zakken voor Tsho Rolpa veilig kan
worden verklaard. Er is ook een alarmsysteem met sensoren en sirenes
geïnstalleerd dat de evacuatie moet mogelijk maken van de 10.000 mensen die
onder het meer in het dorp Tribeni wonen. Om het voorbeeld van Tribeni toe
te passen in andere woongebieden zijn miljoenen euro’s nodig, stelt UNEP.

De VN willen de blinde vlekken op de kaart van kritieke smeltmeren zo snel
mogelijk invullen. Klaus Toepfer, de directeur van UNEP, reist deze week
naar Pakistan af om aan te dringen op een studie van de Pakistaanse en
Indische smeltmeren. De UNEP-baas ondertekent begin mei een akkoord met
China voor het onderzoek van de meren in Tibet. UNEP gaat in zijn nieuw
onderzoek ook de Hindukush bergketen onderzoeken, in de Centraal-Aziatische
Republieken, ten westen van de Himalaya. Het onderzoek past in het
Internationaal jaar van de bergen van de VN.