Voedselhulp voor nieuwe armen, rijkdom voor de nieuwe rijken

 “Niet iedereen heeft last van de crisis”, klinkt het geregeld in Portugal, na de drastische hervormingsmaatregelen die de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) het land in mei oplegden als voorwaarde voor financiële steun.

Terwijl verkopers van dure auto’s zich zorgen maken of ze wel snel genoeg aan de vraag kunnen voldoen, kampt de Portugese Voedselbank met een soortgelijk probleem: de bank kan de groeiende vraag van hongerige Portugezen nauwelijks bijbenen.

Tot 2009 klopten alleen de armste gezinnen bij de Voedselbank aan. Nu staan er steeds meer gezinnen uit de middenklasse voor de deur die onvoldoende geld hebben voor eten en medische zorg.

De Portugese Vereniging voor Consumentenbescherming (DECO) krijgt dagelijks verzoeken om hulp van mensen die niet meer in staat zijn hun schulden aan banken en andere financiële instituten af te betalen. Alleen al in juni van dit jaar, raakten drieduizend gezinnen hun huis kwijt omdat ze de hypotheek niet meer konden betalen.

Miljarden van de EU

In de afgelopen 25 jaar trad Portugal uit de periferie op het gebied van internationale handel en leek het land een veelbelovende toekomst tegemoet te gaan. Maar in 2009 stortte de economie in. Het onvermijdelijke gebeurde: duizenden mensen uit de middenklasse werden de ‘nieuwe armen’, omdat zij het hardst geraakt werden door de belastingverhogingen en salarisverlagingen - als ze niet zonder vooraankondiging werden ontslagen.
 
Nadat Portugal in 1986 toetrad tot de Europese Unie, leek het land opmerkelijke vooruitgang te boeken. Economen zeggen nu echter dat de economische ontwikkeling eerder denkbeeldig dan echt was.  

Terwijl Portugal miljarden euro’s aan structurele fondsen ontving van de Europese Unie, werden met gemakkelijk verkregen krediet mobiele telefoons, kabeltelevisies, snelwegen, auto’s en huizen gefinancierd.
 
De landbouw en industriële ontwikkeling kwamen in de schaduw te staan van doorgedreven consumentisme, waardoor een categorie ‘nieuwe rijken’ ontstond die trots was op het feit dat het land het grootste aantal snelwegen per vierkante kilometer had en de grootste shoppingcentra van Europa. Ook verrezen in Portugal moderne voetbalstadions en andere schitterende, nieuwe bouwwerken.

Gebrek aan visie

De ogenschijnlijke welvaart is echter een fata morgana en staat niet in relatie tot de economische realiteit in Portugal, zeggen analisten.
 
Portugal leefde dertig jaar boven zijn stand en betaalt nu de rekening voor excessief consumentisme en gebrek aan visie en strategie voor echte ontwikkeling.

De crisis heeft ertoe geleid dat kredieten die voor 2009 bijna automatisch werden verstrekt, zonder goed naar de kredietwaardigheid van de kredietvrager te kijken, nu systematisch worden onthouden aan dezelfde individuen, kleine bedrijven en boeren. Diezelfde mensen werden eerder, klaagt DECO, juist aangemoedigd door banken om fikse leningen aan te gaan.

De consequenties van het nieuwe beleid werden snel voelbaar. Omdat banken geen leningen meer wilden verstrekken, gingen honderden bedrijven failliet. Hun eigenaars belandden aan de bedelstaf en de duizenden werknemers voegden zich bij het groeiende leger werklozen.

Rijkste Portugezen

De economische vooruitzichten voor Portugal zijn beroerd: de werkloosheid is momenteel 12,4 procent, het hoogste percentage in dertig jaar en de jaarlijkse inflatie van 3,4 procent is de hoogste van de afgelopen twintig jaar.

Tegelijkertijd groeiden de bezittingen van de 25 rijkste Portugezen dit jaar met gemiddeld 17,8 procent tot een gezamenlijke 17,5 miljard euro. Dat staat gelijk aan 10 procent van het bruto binnenlands product van Portugal. Het land telt 10,6 miljoen inwoners. Een kwart van de Portugezen leeft onder de Europese armoedegrens.

Op de Amerikaanse Misery Index (waarin werkloosheid en inflatie in kaart gebracht worden) staat Portugal nu op de vijfde plaats, achter landen met de grootste economische achteruitgang: Egypte, Nieuw-Zeeland, Ierland en Oekraïne.

In het eerste kwartaal van dit jaar gingen ruim drieduizend bedrijven failliet, volgens de Portugese tak van de Compagnie Française d’Assurance pour le Commerce Extérieur (Coface), een Frans exportkredietverzekeringsbedrijf.

Maatregelen

De regering van de voormalige socialistische premier José Sócrates (2005-June 2011) nam drastische maatregelen om de oplopende tekorten in te perken. Nog striktere maatregelen volgden na het aantreden van de regering van zijn opvolger, de conservatieve premier Pedro Passos Coelho.
 
Fiscale stimulansen om de vraag te bevorderen, werden geschrapt en er wordt aangenomen dat de private sector dat opvangt. “Het is een eenvoudige economische theorie, met een monetaire visie: laat het geld daarheen stromen waar men weet hoe het gebruikt moet worden. Met andere woorden, het zakenleven en de banken”, zegt Mario Gomes, hoogleraar economie aan de Universiteit van Lissabon.

De rechtse regering die nu aan de macht is volgens hem in korte tijd laten zien waar zij voor staat. “Voor een radicale eliminatie van een deel van de welvaartsstaat, salarisverlagingen en de ontmanteling van staatsbedrijven die van vitaal belang zijn voor economische stabiliteit”, zegt hij.

Landbouw en industrie

Is dit beleid vergelijkbaar met het beleid van de Britse oud-premier Margaret Thatcher (1979-1990), die zich baseerde op theorieën van prominente economen zoals Milton Friedman? “Het is een ultraliberale strategie, vergelijkbaar met een combinatie van de hervormingen in sommige Latijn-Amerikaanse dictaturen in de jaren zeventig en tachtig,  maar ze worden meer geleidelijk doorgevoerd”, zegt Gomes.

In de afgelopen tien jaar was er sprake van trage economische groei in Portugal. Dit jaar belandde de economie in en recessie en dat zal tot in 2012 zo blijven, volgens de voorspellingen. “De ontwikkelingscyclus die begon met de economische integratie in Europa in 1986, waarbij de buitenlandse handel groeide door te profiteren van verschillen in arbeidskosten, is uitgeput”, zegt Gomes.

Portugal moderniseerde met geld van de Europese Unie zijn infrastructuur, loste huisvestingsproblemen op en verdubbelde de inkomsten uit toerisme, zegt Gomes. “Er was geld genoeg om de productiesectoren te moderniseren, maar dat gebeurde niet. De industrie, landbouw en visserij werden verwaarloosd, wat leidde tot deïndustrialisatie”, zegt hij.

De meeste economen zijn het eens met deze analyse. Bezuinigen op overheidsuitgaven is volgens hen niet genoeg om de economische neergang in het land te bestrijden. Er moeten dringend maatregelen genomen worden om de industrie, landbouw en ontwikkeling van diensten te stimuleren, zeggen zij.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.