Voormalige Joegoslaven leren Servo-Kroatisch maar langzaam af

Verschillen zijn er nauwelijks tussen het Bosnisch, Servisch en Kroatisch. Toch verdedigen de voormalige Joegoslavische deelrepublieken elk de eigenheid van hun taal. Na lang touwtrekken met de Servische autoriteiten lukte het de Bosnische moslimminderheid in Zuid-Servië onlangs om Bosnisch erkend te krijgen als onderwijstaal.






Taal is erg belangrijk voor onze nationale identiteit, zegt Zekerija Dugopoljac van de Bosnische Nationale Raad van Sandzak, een regio in het zuiden van Servië die grenst aan Bosnië. De ‘nieuwe’ taal van de Bosniërs verschilt echter nauwelijks van het ‘oude’ Servo-Kroatisch, de taal die gesproken wordt door miljoenen Serviërs, Kroaten en Bosniërs in wat vroeger Joegoslavië was.

Het Bosnisch is een van de nieuwe talen die werden geïntroduceerd nadat de Federale Republiek Joegoslavië in 1991 door oorlog uiteenviel. De Bosnische moslims spreken nu Bosnisch, de katholieke Kroaten Kroatisch en de orthodox-christelijke Serviërs en Montenegrijnen Servisch.

De verschillende talen zijn geaccepteerd door het Joegoslavië-tribunaal van de Verenigde Naties in Den Haag. Alle documenten van het tribunaal worden uitgegeven in een B, C en S-versie (Bosnisch, Kroatisch en Servisch), hoewel de talen praktisch hetzelfde zijn.

In het voormalige Joegoslavië werd Servo-Kroatisch gesproken, de taal die in de negentiende eeuw als standaardtaal werd ingevoerd. Het Servo-Kroatisch kent slechts accentverschillen en lokale uitdrukkingen, vergelijkbaar met de verschillen tussen Brits-Engels en Amerikaans Engels.

In voormalig Joegoslavië werden de regionale verschillen aangeduid als dialecten. Mensen van verschillende etnische afkomst spraken het regionale dialect, niet een taal die kenmerkend was voor hun etnische achtergrond.

De nieuw ingevoerde talen leiden soms tot absurde situaties. Kroatische distributeurs ondertitelen bijvoorbeeld Servische films op dezelfde manier als Amerikaanse of Franse films. In bioscopen in Zagreb klinken dan ook regelmatig lachsalvo’s, als ondertiteling verschijnt bij algemeen bekende uitdrukkingen als dobar dan (goedendag).

Kroatische taalkenners bedenken nieuwe woorden om het onderscheid tussen de talen te versterken, maar de meeste Kroaten kennen die woorden niet. Zo is het woord fax vervangen door dalekoumnozitelj (machine voor lange-afstandskopiëren). Ik kan me niet voorstellen dat we in officiële communicatie het woord ‘fax’ niet meer zullen gebruiken, zegt Mirjana Toncic, een bankier in Zagreb. Ik kan het nieuwe woord niet eens uitspreken.

Een helikopter is nu een zrakomlat (machine die in de lucht slaat) en een harddisk een kruzno velepamtilo (rond onderdeel met grote geheugencapaciteit).

Hoe onpraktisch het onderscheid tussen de drie talen ook is, de meeste politici staan erop dat het blijft bestaan. Kort geleden ontstond er een rel in Zagreb, toen diplomaat Neven Stimac liet doorschemeren dat in Brussel stemmen opgaan om het Servo-Kroatisch weer te introduceren, als Kroatië en Servië toetreden tot de Europese Unie. Voor beide landen is die toetreding nog ver weg, maar alleen al de gedachte zorgde voor groot oproer onder Kroatische nationalisten.

Veel gewone Serviërs, Bosniërs en Kroaten zijn minder extreem als het gaat om de taalgrenzen. Ze kijken via de kabeltelevisie naar dezelfde tv-programma’s, of ze nu van de Bosnische, Servische of Kroatische tv afkomstig zijn.

Een van de populairste soapseries is de Kroatische serie Villa Maria, geregisseerd door Serviër Stanko Crnobrnja. Het werk liep op rolletjes, zegt hij over de tientallen afleveringen die hij maakte met producent Zeljko Sabljic uit Zagreb. Sabljic is een oude vriend van me, en wij begrijpen elkaar nog steeds prima. (JS/PD)

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.