"Voorzichtig optimisme" over Afghaanse vredesonderhandelingen

De speculatie wordt onder meer gevoed door berichten dat de internationale troepen in Afghanistan veilige doortocht bieden aan talibanleiders naar Kaboel. Verslagen uit Kandahar, het belangrijkste bastion van de taliban, geven intussen aan dat de krijgskansen er misschien eindelijk gekeerd zijn in het voordeel van de internationale alliantie.

Koerswijziging

“We zijn nu ten minste voorstander van onderhandelingen en ondersteunen die ook; dat is een belangrijke koerswijziging in vergelijking met de voorbije jaren”, zegt Matthew Hoh, een voormalige kapitein van de Amerikaanse mariniers en adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in Afghanistan. Hoh zit de Studiegroep Afghanistan voor, een werkgroep van experts in buitenlands beleid. De groep riep de Amerikaanse regering vorige maand op de militaire aanwezigheid in Afghanistan verregaand af te bouwen en een onderhandelde oplossing aan te moedigen.

“Ik ben voorzichtig optimistisch”, zegt Hoh. “Erg voorzichtig”.

Ook het vertrek van de voormalige generaal James Jones als de nationale veiligheidsadviseur van president Barack Obama en zijn vervanging vrijdag door zijn adjunct, Tom Donilon, draagt bij tot de speculatie. Donilon was altijd sceptischer over de strategie voor opstandbestrijding die het Pentagon voor Afghanistan naar voren schoof, en tekende openlijk verzet aan tot de Amerikaanse regering de strategie eind vorig jaar overnam.

Donilon zou dicht bij vicepresident Joseph Biden staan en zijn benoeming sluit aan bij de gevoeligheden van de Democratische volksvertegenwoordigers in het Amerikaanse Congres. Die eisen dat Obama zich aan zijn belofte houdt om in juli 2011 te beginnen met de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan. Belangrijke Republikeinen en hoge officieren uit het Amerikaanse leger dringen er echter bij Obama op aan de deadline op te geven.

Hoge Vredesraad

De Afghaanse president Karzai is al lang voorstander van gesprekken met de taliban. De voorbije lente stelde hij een Hoge Vredesraad aan met prominente politici en krijgsheren om bij dat proces te helpen. Tot voor kort kreeg hij nauwelijks steun van Washington. De Amerikanen stelden dat verzoening alleen mogelijk was met het voetvolk en lagere bevelvoerders van de taliban die hun wapens neerleggen, alle banden met Al Qaeda verbreken en zich aan de Afghaanse grondwet willen houden.

De taliban hebben formeel geweigerd deel te nemen aan vredesgesprekken vooraleer alle buitenlandse troepen weg zijn uit Afghanistan. Verscheidene facties hebben recente berichten over hun betrokkenheid bij de gesprekken ontkend.

Maar er kwam een golf van speculaties over een wijziging van de Amerikaanse houding toen de Amerikaanse generaal David Petraeus, de bevelhebber van de NAVO-troepen in Afghanistan, vorige maand zei dat “erg hoge talibanleiders contact hebben opgenomen met de hoogste niveaus van de Afghaanse regering.” Vorige week meldde de New York Times dan dat Amerikaanse en NAVO-troepen geholpen hadden bij het tot stand komen van “uitgebreide, rechtstreekse discussies in Kaboel en op andere plaatsen tussen de regering-Karzai en bevelhebbers uit de hoogste echelons van de talibanleiding.” De onderhandelaars van de taliban zouden veilige doortocht gekregen hebben, en de NAVO zou minstens één in Pakistan gelegerde bevelhebber van de grens naar Kaboel hebben gevlogen.

Perspectieven

Het zou om verkennende gesprekken gaan die zich nog in een vroeg stadium bevinden, maar waarnemers zijn het erover eens dat ze perspectieven bieden. “Ze kunnen een fundament leggen” voor toekomstige initiatieven die verder gaan, schreef Michael Semple, een Afghanistanexpert van de universiteit van Harvard, vrijdag in de Financial Times. Daarvoor moeten de VS en andere leden van de internationale gemeenschap volgens hem dan wel “investeren in ernstige diplomatieke inspanningen voor een nieuwe politiek vergelijk dat de huidige leiding in staat zou stellen af te zien van de gewapende strijd.

De meeste analisten in de VS gaan ervan uit dat de onderhandelingen tussen de Afghaanse president Karzai en de belangrijkste talibangroepen in zijn land niet kunnen slagen als Pakistan er niet mee instemt en het proces mee steunt. Een Pakistaanse delegatie van hoge militairen en regeringsmedewerkers die vorige week een bezoek bracht aan de VS, drong er naar verluidt op aan betrokken te worden bij eventuele vredesonderhandelingen. De Amerikaanse regering gaat ervan uit dat de Pakistaanse inlichtingendiensten (ISI) sommige Afghaanse talibangroepen bescherming bieden en zelfs steunen. Pakistan kan makkelijk stokken in de wielen steken van een eventueel vredesproces. In februari arresteerden de Pakistaanse ordediensten nog 23 talibanleiders nadat de ISI had ontdekt dat ze geheime gesprekken voerden met de regering-Karzai.