Vredesmars eindigt met oproep tot inheems 'volkscongres'

Zeven inheemse gemeenschappen uit de provincie Cauca namen het initiatief tot de vredesmars, die startte in de stad Santander de Quilichao en eindigde in Cali, de hoofdstad van de zuidwestelijke provincie Valle del Cauca. De demonstranten willen onder meer dat er een einde komt aan de al veertig jaar durende strijd tussen het leger, de rechtse paramilitairen en de linkse guerrilla.

Colombia telt negentig verschillende inheemse groeperingen. Zij maken ongeveer 2 procent van de bevolking van 43 miljoen mensen uit. De inheemsen hebben geregeld te lijden onder het militaire geweld in het land. Ze eisten dat hun neutraliteit in het conflict wordt gerespecteerd en dat de gewapende facties uit hun ‘resguardos’ (reservaten) blijven.

Bij aankomst in Cali liepen 65.000 demonstranten mee. “Een flinke steun in de rug voor een politiek pact tussen inheemse bevolkingsgroepen en maatschappelijke organisaties”, zegt Feliciano Valencia van de ACIN, de Vereniging van Indiaanse Raden van Noordelijk Cauca.

De regering-Uribe heeft onder meer een aantal wetsvoorstellen gedaan die de macht van het grondwettelijk hof beperken, de herverkiezing van Uribe mogelijk maken en sociale verworvenheden terugdraaien. Maatregelen waar de inheemse bevolkingsgroepen, mensenrechtenactivisten en vakbonden tegen zijn. De grondwetshervorming die Uribe wil doorvoeren, kan ertoe leiden dat wij ons land aan de staat kwijtraken, legt Valencia uit. In 1991 werd, als onderdeel van een vredesovereenkomst met de voormalige guerrillabeweging M-19, de jurisdictie erkend van inheemse autoriteiten over het land van hun voorouders.

De Nasa, een bevolkingsgroep die een lange traditie heeft in overleg met plaatselijke overheden en actief bezig is met ontwikkelingswerk, vervullen een voortrekkersrol als het gaat om de rechten van de inheemse bevolking. Zij vrezen dat het vrijhandelsakkoord waarover Colombia (samen met Peru en Ecuador) onderhandelt met de Verenigde Staten, in het nadeel van de inheemse bevolking zal werken. Ze verwachten dat het akkoord de weg vrijmaakt voor internationale bedrijven om megaprojecten op te zetten op hun grondgebied. We willen dat er een nationaal referendum komt, waarin de bevolking zich kan uitspreken voor of tegen een vrijhandelsakkoord, aldus Valencia. Eerst moet aan het volk, ook aan de mensen die analfabeet zijn, duidelijk gemaakt worden wat het akkoord inhoudt. Daarna zou het volk moeten beslissen over de kwestie.

De mars die vorige week werd afgesloten, werd georganiseerd als een zogeheten ‘minga’. Minga is een inheems woord voor een oud gebruik waarbij verschillende bevolkingsgroepen samenwerken voor een gezamenlijk doel, in dit geval de Nasa, de U’wa en de Yanacona. De Nasa staan onder grote druk, omdat zij het fanatiekst zijn in het opeisen van hun rechten, zegt Valencia. De U’wa hebben het hard te verduren omdat ze leven in een regio waar veel olie zit. De Yanacona hebben hun land in de valleien en bassins van Estrella Hidrográfica, een gebied in de Andes waar de vier belangrijkste rivieren van Colombia ontspringen.

Sinds de inheemse bevolking zich in 1971 begon te organiseren om haar rechten terug te eisen, heeft ze te maken met vervolging, misbruik en moorden. Momenteel leven 72 leiders van inheemse bevolkingsgroepen in ballingschap, de meeste in Europa. Anderen verblijven in andere Latijns-Amerikaanse landen. De meeste van hen zijn Nasa-leiders.

De strijdende facties zijn niet blij met de inheemse autonomie. Zij dreigden afgelopen week reservaten binnen te dringen, als bewoners zouden meedoen aan de mars. Eerder deze maand werden vijf leiders van inheemse bevolkingsgroepen, inclusief Arquímedes Vitonás, de burgemeester van de stad Toribío (Cauca), ontvoerd door de rebellengroep FARC. Ze werden bevrijd nadat een paar honderd leden van de ongewapende inheemse bewakingsdienst ter plekke de vrijlating eisten van hun leiders. (JS/MM)