Waarom de Britse pers Deense cartoons niet afdrukt

Kranten in België, Nederland, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en andere Europese landen hebben de cartoons gepubliceerd. Elk met hun eigen argumentatie. Bij de Belgische krant De Standaard heette het een statement voor de vrije meningsuiting, op de voorpagina. De Nederlandse krant de Volkskrant argumenteerde dat lezers het recht hadden om te weten waarover de discussie ging.

In Groot-Brittannië verschenen de cartoons in geen enkele krant. Niet omdat de hoofdredacteurs daarover afspraken maakten - er was zelfs geen georganiseerd overleg binnen de pers. Evenmin kwam er een richtlijn van de regering. De kranten beslisten elk op eigen houtje dat het beter was de cartoons niet te publiceren.

Zonder onszelf bloemetjes toe te werpen: ik denk dat de Britten daar eerder pragmatisch in zijn en niet zo snel de ideologische toer opgaan, zegt Ian Jack, hoofdredacteur van Granta magazine, een Londens blad dat vier keer per jaar verschijnt en literatuur van bekende schrijvers combineert met reportages en fotodocumentaires. De idee hier is dat publiceren zou neerkomen op een pose die weinig goeds uithaalde en waarschijnlijk veel ellende zou veroorzaken.

Wat dan met de vrijheid van meningsuiting? Ik denk dat het Britse model succesvoller is dan het Franse als het op samenleven met mensen aankomt, zegt de hoofdredacteur. Groot-Brittannië heeft geen etnisch geweld meer gekend sinds de rellen in Oldham en Bradford in 2001, toen Pakistaanse moslimjongeren en de politie een reeks veldslagen uitvochten. De spanning tussen de etnische groepen steeg na de aanslagen van 11 september, maar de gemoederen bedaarden snel. Zelfs na de bomaanslagen in de Londense Metro op 7 juli 2005, was er geen significante opstoot van geweld tegen moslims.

De relatieve kalmte in Groot-Brittannië na de cartoons is opmerkelijk. 40 procent van de 7 miljoen Londenaars is niet blank. Er zijn wijken met een grote concentratie moslims, maar er is geen echte gettovorming zoals in de Parijse voorsteden.

Een klein aantal Britse moslims kwam op straat om te protesteren tegen de cartoons, en een handvol mensen haalde provocatieve solgans boven. Ze werden onmiddellijk veroordeeld door de leiders van de moslimgemeenschap.

Shamsuddin Agha van de Indian Muslim Federation in Londen heeft weinig begrip voor de Europese kranten die de cartoons opnieuw afdrukten. “Eerst provoceer je de moslims en als dat lukt, veroordeel je hen omdat ze zich laten provoceren. Moslims hebben het volste recht om te protesteren, maar natuurlijk betekent dat niet dat ze het recht hebben om dat met geweld te doen.

Naar de rechtbank stappen is een goede oplossing, zegt Agha. In Denemarken heeft een moslimorganisatie klacht ingediend tegen de Deense krant Jyllands-Posten, de opdrachtgever van de gewraakte cartoons. De organisatie beroept zich op de Deense wetgeving inzake heiligschennis en rechten van minderheden.

In Groot-Brittannië zijn er geen wetten die de publicatie van de cartoons aan banden zouden leggen. De wet is hier geen hinderpaal. Het gaat om pragmatisme, zegt Jack van Granta magazine. (MM/ADR)



Lijst van kranten die de cartoons afdrukten (Wikipedia)
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_newspapers_that_reprinted_Jyllands-Posten%27s_Muhammad_cartoons#Ordered_by_country